Her ne kadar karasal iklimi nedeniyle kuraklık ile anılıyor olsa bile Diyarbakır, bir su şehri aynı zamanda. Diyarbakır’da hüküm sürmüş tüm medeniyetleri cezbeden sebeplerden biri de Dicle Nehri kıyısındaki kent ve stratejik konumu olmuştur.

Şehir içindeki Ayn-i Zülal Suyu (Anzele), Ali Pınar Suyu, İç Kale Suyu gibi kaynak suları ile meşhur olan Diyarbakır’a dışarıdan getirilen su kaynaklarından biri de Hamravat Suyu’dur.

Seyyah Evliya Çelebi, gezi yazılarını topladığı ‘Seyahatname’ isimli eserinde Diyarbakır’daki su şebekesinden de söz eder; Su şebekesinin 1535 yılında yapıldığını ifade eden Evliya Çelebi, suyun güzelliği ile ilgili şu bilgilere yer veriyor: ‘‘Eski bilginler, Hamravat suyu içine pamuk koyup sonra yine tartmışlardır. İstanbul’da Eski Saray kapısı önündeki biricik çeşme suyundan ıslanıp kuruyan pamuk ile Diyarbekir Hamravat Suyu’nun pamukları beraber tartılmıştır. Bu kadar hafif sudur. Eğer pamuğu ağır olsa, acı olup faydasızlığına delalet ederdi.’’

…

Dicle Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği, Hidrolik Ana Bilim Dalı öğretim görevlilerinden Doç. Dr. Recep Çelik, kentin su kaynaklarını ele aldığı ‘Diyarbakır’ın tarihî su kaynakları Gözelerden çeşmelere’ makalesinde geniş bir şekilde gözler önüne seriyor kaynak sularını.

Çelik, “Tarihte kurulmuş birçok büyük şehrin en önemli özelliklerinden biri, bir su kaynağı yakınına kurulmuş olmasıdır. 6 bin yıldan fazla bir geçmişe sahip Diyarbakır’ın da, sürdürebilir bir cazibe merkezi olarak günümüze gelişini, öncelikle sahip olduğu su kaynaklarına bağlayabiliriz” der.

Çelik’in yazısının ilgili bölümleriyle devam edelim okumamıza.

Tarım ve hayvancılık imkânları, ulaşım ve güvenlik gibi diğer parametreler de bu şehrin ömrüne ve gelişmesine doğrudan etki etmiştir. Hemen Dicle nehri kıyısında bulunan Hevsel Bahçeleri’nde ve şehrin ovasında bulunan düzlüklerde temel gıda, sebze ve meyve yetiştirmek için çok ideal şartlar vardır. Diyarbakır’ın kuzey ile güney, doğu ile batı arasında kavşak noktada bulunması ve eski İpekyolu’nun duraklarından biri olması da ticari anlamda gelişmesinde önemli rol sahibidir.

Tarihî Diyarbakır sularını tanımlarken iki ana kaynağı dikkate almak gerekir: Şehrin kurulumuna ilham olan Dicle Nehri ve Dicle kıyısında bulunan kaynak suları; Hamravat, Anzele, Alipınar ve İçkale suları.

Çelik, yazısında, yer kısıtından dolayı, Dicle’yi kenarda bırakarak sadece kaynak sularından bahsedeceğini hatırlatarak sürdürüyor yazısını.

Yarın: Diyarbakır’ın “Yüz Suyu” Hamravat