Irak Kürdistan Bölgesi (IKB), Süleymaniye’nin mali ve “idari özerklik” talebini tartışıyor

Süleymaniye İl Meclisi tarafından 3 yıl aradan sonra ikinci kez gündeme getirilen talep resmi olarak 2020 Mayıs ayında IKB Başbakanlığına sunulmasıyla, IKB’de “adem-i merkeziyetçilik” ve “idari özerklik” konuları tekrar gündeme geldi.

“Özerklik” talebi yeni bir adım olmamaklar birlikte, “Adem-i merkeziyetçilik”; IKB'nin 9'uncu koalisyon hükümetinin kurulmasının ön şartları arasında yer alıyor ve Kürdistan Demokrat Partisi (KDP), hükümet ortakları olan Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ve Değişim Hareketi (Goran) arasında anlaşma sağlandığı söyleniyor.

Talep, IKB'nin 2009 yılı vilayetlerin yönetimine ilişkin maddeye dayandırılıyor. Söz konusu maddenin 5. Bendinde "her vilayet kendi il sınırları içinde mali ve idari olarak kararlar verme yetkisine sahiptir." ifadeleri yer alıyor.

2014 yılında Erbil-Bağdat arasında yaşanan bütçe sorunuyla birlikte, 2017 yılından beri Süleymaniye'deki parti ve "bağımsız" olduklarını savunan grupların isteği, 2005 yılında Irak Anayasası'nın yazıldığı dönemde, KYB Genel Sekreter Yardımcısı olan Newşirvan Mustafa, tüm illerin bölgeselleşme sürecini kolaylaştıran bazı maddelerin anayasaya yerleştirilmesi geçmişine dayanıyor.

KYB ve Değişim Hareketi 2016 yılında, oluşturduğu ortak komite tarafından Süleymaniye'nin özerk bir bölgeye dönüştürülmesine ilişkin hazırladığı rapor, 2017 yılında yaşamını yitiren Değişim Hareketi'nin kurucusu Newşirvan Mustafa'nın rüyasının da değişmesine neden oldu.

Hazırlanan raporda talebin, "Irak Anayasası ile uyuşmadığı ve Süleymaniye'nin öz kaynaklarıyla kendini idare edemeyeceği" belirtilerek, "Süleymaniye'nin maaş ve giderlerini güvence altına almak için ayda 500 milyar dinara ihtiyacı olduğu, ancak aylık gelirinin 80 milyar dinarı geçmediği" kaydedildi.

Raporda, 2016 yılında Celal Talabani ile Newşirvan Mustafa arasında imzalanan "Debaşan" anlaşmasında kentin hukuki ve anayasal yönleri, doğal ve ekonomik kaynakları da açıklığa kavuşturuldu.

Adem-i merkezyetçiliği destekleyen önemli siyasetçilerden biri olan Newşirvan Mustafa, Değişim Hareketi'nin kurulduğu 2009 yılında, partisine ait medya kanalına verdiği röportajda, Süleymaniye'nin “özerk bölge” oluşturma arzusunu gizlemeyerek, "Şüphesiz bunu prensipte hâlen destekliyorum" sözlerini kullanmıştı.

…

Konuyla ilgili Süleymaniye Vilayeti Özerklik Komisyonu adıyla çoğunluğu gençlerden oluşan bir grup bu gerekçelerle geçen yıl imza kampanyası başlattı ancak KYB ve tanınmış şahsiyetler söz konusu girişime destek vermedi.

Grup, 2008 yılı 13 sayılı Irak Parlamentosu ve Irak Anayasası'nın 19'uncu maddesine dayandırdıkları taleplerinin 30 bin imza toplanması halinde, Irak Seçim Komisyonu'na başvurarak, referanduma gitme isteğini resmileştirecek.

Grubun taslak metnine göre, Süleymaniye Valiliği yasal prosedüre uygun kalıcı bir anayasa hazırlayana kadar, bölgedeki kurumlar, il genel meclisi, idari ve genel müdürler görevlerini yerine getirmeye devam edecek. Ayrıca Süleymaniye bölgesinin kendine ait bayrağı, ulusal ordusu ve marşı olacağı, bunun kanunla düzenleneceği de belirtildi. Kürtçe bölgenin resmi dili olup, her aile, çocuklarını farklı dil ve lehçelerde yetiştirme ve öğretme hakkına sahip olacak.

Bu talebin üzerinden yaklaşık 5 ay geçmesine rağmen grup, gereken imzayı toplamamakla birlikte çalışmalarına son vermişte değil.

Grubun, bu yılın ocak başında yaptıkları bir diğer açıklamada, "IKB’yi iki ya da üç federal bölgeye göre düzenlemeyi amaçladıklarını ve Irak Anayasası'nın 119'uncu maddesinde belirtildiğini" savunuyor.

Irak Anayasası'nın 119'ıncu maddesine dayanarak, daha önce Basra ve Enbar vilayetlerinin de bağımsız bölgeler olması için benzer girişimler oldu. Ancak bu girişimler sonuçsuz kaldı. Devam Edecek: Taraflar ne diyor?