Diyarbakır’daki tütün üreticilerinin yüzleri gülüyor

Metin BEKİOĞLU/YENİGÜN ÖZEL - Diyarbakır’ın Kocaköy ilçesine bağlı kırsal Gökçen Mahallesi’ndeki çiftçiler kışa girmeden son ürünlerini hasat ediyor. Bu ürünlerden biri de tütün. 40 yıldır tütün üretimi yapan Fevzi Avcı, ailesiyle birlikte tütün topluyor. Tarlaya giren aile fertleri toplanmaya hazır yaprakları dikkatlice keserek bir yerde topluyor. Yenigün’e konuşan Fevzi Avcı, babadan dededen tütüncülükle uğraştıkların söyledi. Yılda ortalama 1 bin 500 kilo tütün topladıklarını aktaran Avcı, tütün toplamaya başlamadan önce gelirlerinin mevsime göre değiştiğini söyledi.

Genelde tütüncülükle geçimlerini sağlayabildiklerini belirten Avcı, “Geçimimizi sağlıyoruz. Bazı yıllar, mevsim iyi olursa tam dilediğimiz gibi oluyor, gelir iyi oluyor. Fakat para etmediği yıllarda sıkıntı çekiyoruz” dedi.

‘SİGARANIN ZAMLANMASIYLA TÜTÜN FİYATI DA ARTTI’
Son aylarda sigaraya yapılan zamlar tütün üreticilerini sevindirdi. Önceki yıllarda tütünün para etmediğini dile getiren Avcı, sigara zamlarının tütüne olan talebi arttırdığını savundu. Taleple birlikte fiyatların da yükseldiğine dikkat çeken Avcı, “Son birkaç ayda sigaranın zamlanmasıyla tütün fiyatı da arttı. Başlarda fiyat iyi değildi, şimdi sigara zamlanınca biraz iyileşti. Geçen yıllarda tütün ucuzdu, şimdi daha iyi. İlk başladığımız yıllarda daha iyiydi. Sonradan kötüleşti satılmıyordu. Tütünü satacak piyasa da yoktu. Tekel herkesin tütününü almıyor. Bizim öyle bir şansımız yok, piyasaya satıyoruz. Satılırsa satarsın, satılmazsa geri getirirsin” dedi.

‘BUĞDAY VE ARPADAN DAHA KAZANÇLI’
Avcı’nın köylülerinden Aziz Aşuroğlu geçimini tütün üretimiyle sağlayanlardan. Ailesi 100 yıla yakındır tütüncülük yapan Aşuroğlu, bu yıl topladığı tütünleri kurumaya bırakmış. İpe dizdiği tütünleri her gün düzenli olarak kontrol eden Aşuroğlu, birkaç gün sonra satmaya başlayacak. Aşuroğlu, tütünün buğday, arpa, mercimek gibi tahıllardan daha kazançlı olduğunu söyledi.

Aşuroğlu, 5 yıl önce tütünün kârının daha iyi olduğunu belirterek şu örneği verdi: “Bir kilo tütün satıp 18 litrelik bir teneke yağ alabiliyorduk. Hatta bazen 2 teneke alabiliyorduk. 135 liraya tütün satıyorduk, yağ tenekesi 70 liraydı. Bir yağ tenekesi şimdi 700 lira civarı. Tütün ise 500-600 olduğunu söylüyorlar ama henüz 600’e satamadık“

Aşuroğlu da son zamanlarda tütüne talebin arttığına vurgu yaptı. Talebin artmasını sigara zamlarına bağlayan Aşuroğlu, tütün içmenin avantajlı olduğu görüşünde. Bir kilo tütünden 50 paket sigara elde edilebildiğini ifade eden Aşuroğlu, “Sigara zamlarının tesiri var. Arz talep meselesi de var. Bu mevsimde tütün azalıyor. Piyasada tütün az ama talep çok. Bundan dolayı fiyat artıyor. Sigara zamlanmasa tütün bu kadar artmaz. Bir paket sigara 50 lira, bir kilo tütünden 50 paket çıkıyor hatta belki daha fazla. 50 paket 50 liradan 2 bin 500 lira yapıyor. Bir kişi 700-800 liradan alsa tütünü bir ay rahat içer. 50 paket kimilerine bir ay yetmiyor” diye konuştu.

NEDEN ‘KAÇAK TÜTÜN’?
Avcı ve Aşuroğlu gibi bölgede tütün üretimi yapan yüzlerce aile bulunuyor. Tütün üretimi yapanlar Tekel’e satamadıkları için kayıt altına alınmıyor. Bu nedenle tam olarak kaç ailenin tütüncülük yaptığı bilinmiyor. Yaprak olarak istiflenen tütün, daha sonra makinalarda kıyılarak sarma tütün haline dönüştürülüyor ve piyasaya sürülüyor. Bu tütün, kayıt dışı olarak üretilip satıldığı için halk arasında ‘kaçak tütün’ olarak adlandırılıyor.