Antik adı Samachi olan Zerzevan Kalesi’nde arkeolojik çalışmalar Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün izinleri ile 2014 yılında başlanan arkeolojik kazı çalışmalarıyla açığı çıkarılan Zerzevan Kalesi ve kale içindeki Mithras Tapınağı, Diyarbakır’daki en önemli Doğu Roma dönemi eserini ortaya çıkardı.

Doğu Roma İmparatorluğu’nun Diyarbakır-Mardin arasındaki antik ticaret yolu üstünde askeri üs olarak kurulduğu ve İS 400 ile 700’lü yıllar arasında hizmet verdiği belirtilen Zerzevan Kalesi Diyarbakır için yeni bir vitrin olmaya aday.

İlk kazı çalışmaları 4 Ağustos-14 Ekim 2014 arasında yapılan ve devam eden kazı çalışmaları sonrası ortaya çıkarılan kalenin Doğu Roma İmparatorluğu’nun Diyarbakır’daki geçmişine de ışık tutması açısından önemli.

2014 yılında başlayan kazı çalışmalarının uzun yıllar sürmesi bekleniyor. Kazı çalışmaları ile Diyarbakır ve çevresinin Bizans Dönemi’ne ışık tutulacak olan kale, ayrıca süren restorasyon projeleri ve çevre düzenlemeleri ile de ziyaretçilerin gezebileceği bir ören yeri haline getirilerek yöre turizmine katkı sunmaya başlaması önemli.

Dicle Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Kazı Başkanı Yrd. Doç. Dr. Aytaç Coşkun, Zerzevan Kalesi’nin bölgedeki tarihe ışık tutacak nitelikte olduğunu, gizemli bir din olan Mithras Tapınağı’nın Antep’ten sonra Diyarbakır’da bulunmasının bütün dünyada ilgi gördüğünü belirtiyor.

UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'nde yer alan tarihi surları, Hevsel Bahçeleri, İslam aleminin 5. Harem-i Şerif'i olarak kabul edilen Ulu Cami, İçkale Müze Kompleksi, peygamber makamları, türbeleri ile zengin tarihi ve kültürel potansiyeli bünyesinde barındıran Diyarbakır’da  Zerzevan Kalesi turizme ayrı bir heyecan kazandırdı şüphesiz.

Son aylarda Diyarbakır’a yapılan ziyaretler, Zerzevan’ın kattığı heyecanla arttı.

Diyarbakır'ın Çınar ilçesinde Roma İmparatorluğu döneminde "askeri yerleşim" olarak kullanılan, 5 yıldır yürütülen kazı çalışmalarında üstü kadar altı da tarihe ışık tutan kaleyi ziyaret edecek turistler için "Zerzevan Kalesi Turist Karşılama Merkezi Fizibilite Projesi" hazırlandı.

Tabi bununla sınırlı kalınmıyor.

Dicle Üniversitesi tarafından hazırlanan ve Karacadağ Kalkınma Ajansınca desteklenecek bir projeyle kaleyi ziyarete gelenlerin ağırlanması için içerisinde tanıtım salonu, fuaye alanı, MiniaDiyarbakır ve ayrıca tamamen çocuklara yönelik Zerzevan Arkeopark'ın yer alacağı Turist Karşılama Merkezi oluşturulması planlanıyor.

Vali Hasan Basri Güzeloğlu, Mayıs ayında turizm bileşenleri ile bir arayla geldiği toplantıda, 2019 yılındaki bir milyon turist hedefine, yılın ilk çeyreğindeki performansa göre rahatlıkla ulaşılacağını söylemişti.

Güzeloğlu, Zerzevan Kalesi'nin 2018 yılı içerisinde 350 bine varan bir ziyaretçi ağırladığını ve ilk dört ayda bu rakamın 67 bin 723 turist olduğunu açıklamıştı.

Tüm bu rakamlara baktığımızda Zerzevan Kalesi’nin kent için yeni bir vitrin oluşturduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.