Diyarbakır’da kaderine terk edilen kilise yeniden ayağa kaldırılacak

Sevda KAPLAN/YENİGÜN HABER - Diyarbakırlıların ''Çeltik Kilisesi'' diye ifade ettiği 16. yüzyılda inşa edilen Surp Sarkis Kilisesi, 100 yıl önce bölgede yaşanan olayların ardından Ermenilerin, göç etmesiyle yapı harabe hale geldi. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Diyarbakır Valiliği ve Surp Giragos Kilisesi Vakfı’nca kilisenin yeniden ibadete açılması için restorasyon çalışmasına başlanıldı. Türkiye Ermenileri Patriği Sahak, beraberindeki Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Hatun Doğan, Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç, restorasyon çalışmalarını inceledi.

İncelemelerin ardından kilesinin restorasyonu çalışmalarını yaptığı duayla başlatan Maşalyan, ardından yaptığı açıklamada, Diyarbakır’ın geçmişine ilişkin bir günü hatırladıklarını ve yeni bir başlangıca ilk adımı attıklarını söyledi. Surp Sarkis Kilisesi’nin son yüzyılda kaderini terk edildiğini anlatan Maşalyan, “500 yıla aşkındır bir süredir Hıristiyanların bir kilisesi mevuttu. Son yüz yılda kilise terk edildi ve bu hale geldi. Hem bizler için yürek acısıydı hem Diyarbakırlılar için övünülecek bir şey değildi. Tarihte tamir edilmesi gereken yanlışlar var. Bunlardan bir tanesi de bu topraklarda uygarlık yaratmış izleri ortaya çıkarmak bu ülkenin tarihine daha doğru, daha gerçekçi ışıklar getirmek önemli bir adımdır. Eski zamanlarda bir medeniyetin kalitesi mabetlerin ve kabirlerin güzelliğiyle ölçülürdü. Onun için piramitlerde başlayarak, her ulus kendi inancına göre kendi mabetlerini yapmaya çalışmışlar. Diyarbakırlı Ermeniler de bir şekilde bunu gerçekleştirmişler. Nasıl ki ayakta duran Surp Giragos Kilisemiz, Orta Doğu’daki en büyük Ermeni kilisesi olma vasfını sürdürmekte, bu kilisenin de ondan aşağı kalır yanı yok. Ancak yüz yıl önce yaşanmış acı olaylar ve göç nedeniyle terk edilmiş ama Allah’a şükür Surp Giragos Kilisesi Vakfı’nın kontrolünde” dedi.

‘Kültür ve Turizm Bakanlığı’na teşekkür ediyoruz’

Kilisenin restorasyona için Kültür ve Turizm Bakanlığı’na yaptığı destekten dolayı teşekkürlerini ileten Maşalyan, “Biz buraya her gelişimizden yetkililerden bu kilisenin ayağa kaldırılması, yeniden ihya edilmesine yönelik bir kaygıyı ve bir çabayı gördük ve takdir ettik. Bu kilisenin ayağa kaldırılması Diyarbakır’ın onuru olacak. Bu planlama uzun süredir devam ediyordu. Valilik tarafından gerekli planlama yapıldıktan sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ayırdığı ödenekle bu çalışmaya başlayabiliyoruz. Sayın Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy’a ve bakanlık çalışanlarına teşekkürlerimizi sunmak istiyoruz” diye konuştu.

‘Burası kentimizin hafızasıdır’

Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Doğan Hatun ise, kilisenin restorasyonu için belediye olarak her türlü desteği vereceklerini belirterek, şunları söyledi:

“Yıllardır sivil toplum yöneticisi iken bu yapı üzerinde çok ciddi emek neredeyse dokunmadığım bir taşı kalmamıştır. Döneminde vakıfla birlikte çok çaba sarfettik, almaya çalıştık. Maalesef o dönemde çok ciddi bir yol izleyemedik. Ama buranın daha çok yıpranmaması ve tahrip olunmaması için tabiri caizse bekçiliğini yaptık. Şimdi de inşası için. Ben de sizler huzurunda Bakanlığın bu ilk adımını kutlayıp değerli buluyorum. İlk adım atıldı ve bundan sonraki bütün adımların da hep birlikte sahiplenmenin sözünü veriyoruz Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi olarak. 1500’lü yıllarda mevcut şu an Diyarbakır’ın zanaatkarlık diye nitelendirilen neredeyse her esnafında izi olan bir yer burası. Patrikhanenin 1500’lü yıllarda bir genelgeyle burayı bir zanaat okuluna çevirip o dönemin halkına, şehrine bir meslek kazandırma ve bir tarih oluşturma, bilinç oluşturma olarak değerlendirilen bir yapı burası. Elbette sadece burası bir ibadethane değildir. Tarihin bir hafızasıdır. Bu kentin en büyük anıtsal yapılarından bir tanesidir. Her bir bireyin burayı koruması sahiplenmesi gerekiyor. Burası kentimizin hafızasıdır. Biz hafızamıza sahip çıkalım ve kendimizden sonraki nesillere de bu hafızadan izler bırakmak zorundayız.”

‘Bu kiliseyi tekrar ihya edip ayağa kaldırmanın zamanı geldiğini herkes kabul ediyor’

Surp Sarkis Kilisesi’nin restorasyonu için çalışmaların 2011 yılında başlatıldığını aktaran Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç, “Farklı kurumlar tarafından farklı amaçlarla kullanıldı ama geldiğimiz noktada artık bu kiliseyi tekrar ihya edip ayağa kaldırmanın zamanı geldiğini herkes kabul ediyor. Bu açıdan da bakanlığımız, valiliğimiz ilk adımı atmış bulunmakta. 2011’de proje çalışmalarını başlattık. 2022 tarihinde projeler ilgili kurumlar tarafından onaylandı. Bugünde taşınmaz kültür vakıflarına yardım yönetmeliği çerçevesinde 5 milyonluk bir hibe desteğiyle restorasyonunun ilk adımını ilk taşını koymuş olduk. Bundan sonraki çalışmalarda da katkılar farklı ödenek kaynakları zorlanarak tamamlanması ve Diyarbakır kültürüne, turizmine tekrar kazandırılması yönünden üzerimize düşen her türlü katkıyı sunmaya Bakanlık olarak devam edeceğiz.”