2020’nin sonlarında başlayan Covid-19 salgınının etkisiyle oluşan dönemin üçüncü yılına girdik.

Bir türlü başa çıkılamayan virüs tüm dünyayı olduğu gibi Türkiye’yi de olumsuz etkilemeye devam ediyor.

Pandeminin neden olduğu başta insan sağlığı kadar ekonomiden de Türkiye nasibini almış durumda.

Dövizdeki çalkantılı dönem yeni yıldan önce başlayan ve 2022’nin daha başında devreye sokulan başta elektrik ve doğalgaz ve akaryakıttaki artışlar yapılan tüm olumlu adımları maalesef geride bıraktı.

Olumsuzluklar ekonomide olduğu kadar insan sağlığında da geri dönüşü olmayan izler bırakıyor.

Kanser hastalarının daha önce yaşadıklarını Diyarbakır özelinde kamuoyuna aktaran haberlerimiz henüz aklımızdayken, bir olumsuz haberde Dünya Sağlık Örgütü’nden geldi.

Türkiye’de Covid-19 salgınının etkisiyle tüberküloz (verem) hastalarının yaklaşık üçte birine tanı konulamadığı ortaya çıktı. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre pandemiye kadar uzun yıllardır hastaların yüzde 85’i kayıtlıyken 2020’de bu oran yüzde 69’a kadar düştü.

Bilindiği gibi; Tüberküloz, Covid-19’dan sonra en fazla kişiyi etkileyen, ikinci bulaşıcı hastalık. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre 2019 yılında tüberküloz tanısı konulan hasta sayısı 7,1 milyon iken 2020’de 5,8 milyona düştü. Türkiye’de ise 2019 yılında 11 bin 401 tüberküloz hastası varken, 2020’de 8 bin 925 hasta bildirildi.

Türk TORAKS Derneği’nin Covid-19’un tüberküloz tanısı ve tedavisi üzerindeki olumsuz etkisine dikkat çektiği paylaşımında, Türkiye’de tüberküloz takip ve tedavi hizmetleri tüm sağlık kuruluşlarında ücretsiz olduğu belirtilerek,  Tüberküloz ve dirençli tüberküloz hastalarının tedavisinde kullanılan tüm ilaçlar Sağlık Bakanlığı tarafından temin edilerek hastalara ücretsiz olarak ulaştırıldığı belirtiliyor.

Bu açıdan Türkiye örnek uygulamalarıyla dikkat çekiyor. Sağlık Bakanlığı ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı arasında imzalanan protokolle tüberküloz hastalarına 2018 yılı Ocak ayından itibaren nakdi yardım sağlanıyor. Bu uygulamada, ‘ekonomik güçlük yaşayan tüberküloz hastalarına’ aylık olarak tedavi süresince ve tedavi bitiminden sonra altı ay daha ödeme yapılıyor.

Ancak, Türk TORAKS Derneği Tüberküloz Çalışma Grubu, 2005 yılında Türkiye’de tüberküloz hastası sayımız 20 bin 535 iken, 2019 yılında 11 bin 401 olarak tespit edildiğini ve bunda pandeminin etkisine dikkat çekilmiş.

Yıllar içinde nüfusun artmasına ve göç alınmasına karşın hasta sayısı düşmüş; toplam olgu hızı yüz binde 29,8’den 13,7’ye gerilemiştir. Bu ciddi bir başarıdır ve bu başarıda iyi bir tüberküloz kontrol programının yürütülmesinin yanı sıra, hastalığı bilen ve özveriyle çalışan verem savaş dispanserlerimizin de önemli bir payı var.

Ancak, Covid-19 salgını, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de tüberküloz kontrolünü olumsuz yönde etkiledi ve son 10 yılda ilk kez ölümler arttı.

Buna sebep etkilerden biri de kuşkusuz ekonomi. Tüberküloz mücadelesine taahhüt edilen bütçeler de çok yetersiz kalmaktadır. Tüberkülozdan korunma, tanı, tedavi ve bakım için yıllık 13 milyar ABD doları gerekirken yıllık harcanan miktar 5,3 milyar dolar. Bu konuda araştırmalara yıllık 2 milyar ABD doları sağlanması gerekirken yıllık 0,9 milyar dolar sağlanmış.

Evet, pandemi sadece insan sağlığını değil, ekonomiyi de olumsuz etkiliyor.