Hasankeyf’te ertelenen veda!

Tarihi 12 bin yıl kadar geriye giden Hasankeyf’te ertelenen sona çok az bir zaman kaldı.

Binlerce mağarası, kiliseleri ve mezarlarıyla dünya üzerindeki en eski yerleşim yerlerinden biri olarak bilinen insanlık tarihinin muazzam değerinin, Ilısu Barajı projesi ile sular altında kalmasına artık sayılı saatler kaldı.

.

Temmuz ayında Ilısu Barajı’nın su tutmaya başlamasıyla birlikte, Mardin, Siirt, Şırnak ve Batman’a bağlı onlarca köy su altında kalmış, Hasankeyf’te ise bir taraftan tarihi eserlerin taşıma işlemleri sürerken, diğer taraftan da boşaltma işlemleri devam etmişti. Geçen hafta Hasankeyf’e giden eski yol kapatılarak, yeni yoldan geçişlere izin verildi. Yolun kapatıldığı gün Hasankeyf’in tarihi çarşısı da boşaltıldı.

Geri sayım artık başladı.

Tarımın geliştirildiği; birçok tarım ürünün ilk kez insan eliyle yetiştirilmeye başlandığı ve insanlığın ilk kalıcı yerleşkelerinin ortaya çıktığı Hasankeyf, Pers, Roma, Bizans, Emevi, Abbasi, Hamdani, Mervani, Artuk, Eyyubi ve Osmanlı gibi birçok kültürün izlerini taşıyan tarih ile beraber;Nehir boyunca uzanan vadideki son doğal nehir ekosistemi de yok olacak.

Yüzlerce kilometre boyunca doğal gibi akışını sürdüren ve bu yolculuk sırasında adalar, kumullar, sarp ve yüksek kayalıklar, dar vadiler ve sulak alanların dünyada başka bir benzeri yok ve endemik canlı türleri de bu doğal akış içinde sıra dışı bir çeşitlilik gösteriyor.

…

Bir alanın UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınması için UNESCO tarafından belirlenmiş 10 kriterden bir tanesi bile yetiyordu.

Mısır Piramitleri 3, Çin Seddi 5, Kapadokya 4 kriterle UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alıyorken, Hasankeyf ve içinde bulunduğu Dicle Vadisi ise bu 10 kriterin 9’unu birden karşılayabilen yeryüzündeki tek yeriydi.

Bölgenin henüz UNESCO Dünya Mirası ilan edilmemesinin arkasında basit bir neden yatıyordu: UNESCO, bu statüyü yalnızca Türkiye hükümetinin talebiyle onaylayabiliyordu. 2004’te Avrupa Parlementosu’nun bölgeyi UNESCO Dünya Mirası ilan etme önerisine rağmen Türkiye Ilısu barajı projesi nedeniyle bu adımı atmayı reddetmişti.

…

Bu saatten sonra yazılacaklar, söylenecekler çok anlam ifade etmiyor artık.

Koruyamadık maalesef…

Hasankeyf’te ertelenen veda artık çok yakın.

Ve ne yazık ki dönüşü olmayan bir yolda çaresizlik içinde insanlık tarihinin gömülüşüne utançla zamandaşlık edeceğiz.