Urartu’nun yeni ölü gömme tipine rastlandı

Gürpınar ilçesinde her yıl tarihe ışık tutacak önemli buluntuların gün yüzüne çıkarıldığı Çavuştepe Kalesi’nde bu yıl başlatılan kazı çalışmaları sırasında Urartuların ölü gömme geleneğine ışık tutacak bir ilk yaşandı. Urartu Kralı II. Sarduri tarafından yaptırılan Çavuştepe Kalesi ve kuzey kısmındaki nekropol (mezarlık) alanında başlatılan kazı çalışmalarıyla tarihin gizemli sırları çözülüyor. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van YYÜ) Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu başkanlığında, Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle yapılan kazılarda bu yılın ilk sezonunda bir ilk yaşandı.

Farklı şekilde ölü gömme adetinin bir arada olduğu nekropolde, daha önce 4 farklı ölü gömme yöntemine rastlanmıştı. Bu yıl yürütülen kazılarda daha önce benzerine rastlanmamış şekilde yakılan cesedin külleri direkt olarak sanduka mezarına bırakılmış halde bulundu.
İHA muhabirine konuşan Van YYÜ Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu, Çavuştepe Kalesi ve nekropoldeki kazıların bu yıl Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle 16 Temmuz 2024 tarihi itibariyle başladığını belirtti. Kazı alanının iki bölümden oluştuğunu ifade eden Prof. Dr. Çavuşoğlu, “Nekropolde iki çeşit gömü var. Bunlardan biri ölülerini yakarak gömme dediğimiz ‘kremasyon’, diğer ise ceset gömü şeklindedir. Cesetleri yaktıktan sonra küllerini küplerin içerisine gömüyorlar. Ceset gömme ise direkt toprağa gömme şeklindedir. Ancak 4 çeşit tiple karşılaştık. Bunlardan ilki taş sırasına dizilmiş olan gömü şekilleri, ikincisi direkt cesedin toprağa gömülüşü var, üçüncü sanduka şeklinde dediğimiz dört bir tarafını sandık şeklinde düzenleyerek gömdükleri var, bir diğeri ise urne mezar tipiyle karşılaşmış bulunmaktayız” dedi.

“Mezar geleneği içerisinde bir ilk”
Yeni dönem kazılarda şaşırtan en önemli bulguya ulaştıklarını dile getiren Çavuşoğlu, “Daha önce sanduka denilen mezar tipinin içerisine ilk defa ceset yakılarak küpün içerisinde bulunmuştu. Ancak bu kez, ceset yakılarak sanduka tipi dediğimiz mezar içerisine ölünün küllerinin bırakılmış olmasıyla karşılaştık. Bu mezar geleneği içerisinde ilk uygulama olarak karşımıza çıktı. Arkeolojik veri olarak bizim için önemli bir bulguydu” diye konuştu.

“Oval surlar gizemini koruyor”
Nekropolün etrafında devam eden surun sırrını henüz çözemediklerini ifade eden Çavuşoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Alanın etrafında sur şeklinde taş dizileri devam ediyor. Arkeolojik olarak bunun ne ihtiva ettiğiyle ilgili en büyük çalışmalarımızdan biri de bu surun sırrını çözmek. Sur oval bir şekilde devam ediyor. Mezarlık alanında bu sura neden ihtiyaç duyuldu? Bu kazılarda bunun cevabını da arıyoruz. Diğer taraftan Çavuştepe Kalesi, Urartu’nun zirve noktasını oluşturuyor. Buradaki gömüler zirve noktasını oluşturan krallık döneminde başlıyor. Nekropoldeki gömü de 250-300 yıl devam ettiğini tahmin ediyoruz. Çünkü Urartu Devleti yıkıldıktan sonra da bu devam etmiş gözüküyor. Urartu Devleti yıkılınca halk yok olmuyor, burada yaşamını devam ettiriyor.”