En fazla can kaybı yaşanan salgınlar

İnsanlık ve uygarlık tarihinde derin izler bırakan küresel salgınlar kendi dönemlerinde büyük yıkımlara yol açtı. Tarihi yeniden şekillendiren salgınlar son olarak 2019'da ortaya çıkan Covid-19 pandemisiyle kendini hatırlatmıştı.

Son dönemde de Afrika'da ortaya çıkan M çiçeği virüsünün küresel salgına dönmesinden endişe duyuluyor. Amerika Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nin (CDC) verilerine göre Ağustos 2024 itibarıyla dünyada 99 bin 518 doğrulanmış M çiçeği vakası bulunuyor. Hastalıktan hayatını kaybeden kişi sayısı ise 207.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünyada görülen en büyük salgınlar ve can kaybı sayılarının listesi şu şekilde:

Antoninus vebası (5 milyon insan)

165-180 yılları arasında yaşandığı tahmin edilen Antoninus vebası salgını Roma İmparatorluğu’nda büyük bir yıkıma yol açmıştır. Yakın Doğu'daki seferlerden Roma İmparatorluğu'na dönen askerler tarafından getirilmiş salgın bir hastalıktır. Akademisyenler bunun çiçek hastalığı ya da kızamık olduğundan şüphelenmiştir.

Jüstinyen vebası (30-50 milyon insan)

541-542 yıllarında yaşanan Justinianus Veba Salgını Ticaret gemileri veba bulaşmış pire taşıyan sıçanlar barındırdığı için Bizans (Doğu Roma) İmparatorluğu ve özellikle başkenti Konstantinopolis'in yanı sıra Sasani İmparatorluğu ile tüm Akdeniz çevresinde liman kentlerini etkileyen bir pandemidir. Bazı tarihçiler, Justinianus Veba Salgını'nın tarihin en ölümcül salgınlarından biri olduğuna inanmaktadır.

Kara veba (75-200 milyon insan)

Kara Ölüm olarak da bilinen Kara veba, insanlık tarihinde kaydedilen en ölümcül salgındır. Avrasya ve Kuzey Afrika'da 75-200 milyon kadar insanın ölümüne yol açtığı düşünülmektedir. 1346-1353 yılları arasında Avrupa'da zirveye ulaşan salgın, insanlık tarihinde kaydedilen en ölümcül salgındı. Hastalığın sebebi Yersinia pestis bakterisidir.

Çiçek hastalığı (56 milyon insan)

Virüs kökenli bulaşıcı bir hastalık olan çiçek hastalığı, bulaştığı kişinin vücudunun tüm bölgelerinde içi irin dolu kabarcıklar oluşmasına sebep oluyor. Tarihsel olarak farklı dönemlerde ortaya çıkan çiçek hastalığı salgın olarak yaşandığı 1520 yılında 56 milyon insanın ölümüne sebep oldu. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 1967 yılından beri uyguladığı aşılama sonucu 1980 yılında hastalığın küresel olarak yok edildiğini onaylayarak çiçek hastalığını yok edilen tek insan hastalığı haline getirmiştir.

Cocoliztli salgını(15 milyon insan)

1576-1578 yılları arasında Meksika'da ortaya çıkan Cocolitzi salgınının nedeni bilinmemektedir ama yerli bir kanamalı ateş türü olabileceği, belki de son 500 yılda o bölgede beliren en kötü kuraklık ve Avrupa istilasının ardından Meksika yerlilerinin yaşam şartları dolayısıyla salgının daha da çok yayılmış olabileceği düşünülmektedir.

3. veba salgını (12 milyon)

1855'te Çin'in Yunnan kentinde başlayan büyük bir bubonik veba salgınıydı. Bubonik (hıyarcıklı) vebanın bu bölümü, tüm yerleşik kıtalara yayıldı ve nihayetinde Hindistan ve Çin'de 12 milyondan fazla ölüme yol açtığı tahmin ediliyor. Ölümlerin en az 10 milyonunun Hindistan'da meydana geldiği düşünülüyor.

İspanyol gribi (40-50 milyon insan)

Günümüzde domuz gribi olarak bilinen H1N1 virüsünün ölümcül bir alt türünün yol açtığı salgın olan İspanyol gribi 18 ay içinde 50 milyon dolayında insanın ölümüne sebep olarak insanlık tarihinde bilinen en büyük salgınlardan biri oldu. Zayıf, yaşlı ve çocuklardan çok, sağlıklı genç erişkinleri etkileyen salgın en çok can alan salgınlardan biri olmuştur.

HIV/AIDS (35 milyon insan)

İlk kez 1980’lerin başında Orta ve Güney Afrika’da gündeme gelen ve giderek ürkütücü boyutlara ulaşan AIDS etkeni HIV olan bir enfeksiyon hastalığıdır. HIV, bağışıklık sistemindeki akyuvarların yapısını bozarak ve sayısını azaltarak vücudun enfeksiyonlara karşı direncini ortadan kaldırır. AIDS sonucu günümüze kadar yaklaşık 35 milyon kişi hayatını kaybetti.

Covid-19 (7 milyon)

Çin’in Wuhan bölgesinde 2019 yılı Aralık başında görülen, insandan insana geçen ve solunum yolu enfeksiyonuna sebep olan COVID-19 için Dünya Sağlık Örgütü 11 Mart 2020’de küresel salgın hastalık (pandemi) olarak duyurdu. COVID-19 nedeniyle şu ana kadar 7 milyona yakın insan hayatını kaybetti.