10 Eylül'ün önemli olayları

10 Eylül, Miladi takvime göre yılın 253. (artık yıllarda 254.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 112 gün vardır.

Olaylar

1509 - Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti Konstantinopolis'te "Küçük Kıyamet" olarak adlandırılan 7.2 Ms (± 0.8) büyüklüğünde bir deprem meydana geldi.

1515 - Diyarbakır Kuşatması: Diyarbakır, Osmanlı egemenliğine girdi.

1623 - IV. Murat tahta çıktı.

1756 - Rusya'da ilk tiyatro kuruldu.

1855 - Osmanlı İmparatorluğu'nda ilk telgraf haberleşmesi başladı.

1875 - Ruslar, Hokand'ı işgal etti.

1882 - Almanya'da ilk Antisemitizm konferansı açıldı.

1905 - İngiltere futbol kulübü olan Crystal Palace FC kuruldu.

1918 - İngiliz savaş muhabiri Charles Repington, o sırada sürmekte olan savaşı ilk kez "I. Dünya Savaşı" olarak nitelendirdi.

1919 - St. Germain Antlaşması’yla Avusturya-Macaristan İmparatorluğu parçalanarak, toprakları üzerinde Çekoslovakya, Yugoslavya ve Macaristan Devletleri kuruldu.

1920 - Türkiye Komünist Partisi (TKP), Bakü'de kuruldu.

1934 - Sovyetler Birliği, Milletler Cemiyeti'ne kabul edildi.

1939 - Kanada, Almanya'ya savaş ilan etti.

1942 - II. Dünya Savaşı: Birleşik Krallık Kraliyet Hava Kuvvetleri, Almanya'nın Düsseldorf şehrine 100 bin bomba attı.

1943 - Alman askerleri, Roma'yı işgal etti.

1960 - Ham petrol fiyatlarındaki düşüşü durdurmak gayesiyle Venezuela’nın teklifiyle, Bağdat'ta Venezuela, İran, Irak, Suudi Arabistan ve Kuveyt'in katılımıyla başlayan kongre sonucunda, 14 Eylül 1960'ta OPEC kuruldu.

1971 - Boğaziçi Üniversitesi kuruldu.

1981 - Picasso'nun Guernica tablosu, 40 yıl sonra ABD'den İspanya'ya döndü.

2008 - İsviçre'deki Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi CERN'de yüzyılın deneyi olarak bilinen ATLAS deneyi başladı.

Doğumlar

1169 - II. Aleksios, Bizans İmparatoru (ö. 1183)

1487 - III. Julius, 1550-1555 arasında papa (ö. 1555)

1638 - Maria Theresa, Habsburg Hanedanı'nın İspanya koluna mensubiyet yoluyla Avusturya Arşdüşesi ve evlilik yoluyla Fransa Kraliçesi (ö. 1683)

1659 - Henry Purcell, İngiliz besteci (ö. 1695)

1714 - Niccolò Jommelli, İtalyan besteci (ö. 1774)

1786 - Nicolás Bravo, Meksikalı asker ve siyasetçi (ö. 1854)

1860 - Marianne von Werefkin, Rus asıllı İsviçreli dışavurumcu ressam (ö. 1938)

1866 - Jeppe Aakjær, Danimarkalı yazar (ö. 1930)

1887 - Giovanni Gronchi, İtalyan politikacı (ö. 1978)

1890 - Franz Werfel, Avusturyalı romancı, oyun yazarı ve şair (d. 1945)

1892 - Arthur Compton, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1962)

1894 - Aleksandr Dovjenko, Ukrayna kökenli Sovyet senarist, film yapımcısı ve yönetmen (ö. 1956)

1897 - Georges Bataille, Fransız sosyolog ve yazar (ö. 1962)

1899 - Wolf Messing, Sovyet telepat (ö. 1974)

1901 - Kasım Tınıstanov, Kırgız dilbilimci, şair, oyun yazarı, eğitimci, gazeteci (ö. 1938)

1908 - Carel Weight, İngiliz ressam (ö. 1997)

1910 - Gaston Defferre, Fransız siyasetçi (ö. 1986)

1914 - Robert Wise, Amerikalı film yönetmeni ve En İyi Yönetmen Akademi Ödülü sahibi (ö. 2005)

1918 - Franz Immig, Alman futbolcu (ö. 1955)

1922 - Barbara Chilcott, Kanadalı aktris (ö. 2022)

1928 - Ioannes Vanier, Kanadalı filozof ve düşünür (ö. 2019)

1929 - Arnold Palmer, Amerikalı profesyonel golfçü (ö. 2016)

1931 - Ece Ayhan, Türk şair (ö. 2002)

1932 - Bo Goldman, Amerikalı senarist ve En İyi Uyarlama Senaryo Akademi Ödülü sahibi (ö. 2023)

1933 Yevgeni Hrunov, Soyuz 5 ve Soyuz 4 görevlerinde uçan Sovyet kozmonot (ö. 2000) Karl Lagerfeld, Alman moda tasarımcısı (ö. 2019)

1934 - Mr. Wrestling II, Amerikalı profesyonel güreşçi (ö. 2020)

1935 - Erdoğan Şahinoğlu, Türk bürokrat (ö. 2003)

1937 - Jared Diamond, Amerikalı biyolog ve yazar

1938 - Vasilije Radović, Yugoslav futbol kalecisi ve yöneticisi (ö. 2019)

1939 - Ülkü Uluırmak, Türk şair ve yazar

1941 - Stephen Jay Gould, Amerikalı paleontolog (ö. 2002)

1943 - Tezer Özlü, Türk yazar (ö. 1986)

1944 - Şerefettin Canda, Türk akademisyen ve Mustafa Kemal Üniversitesi'nin Rektörü

1945 Dennis Burkley, Amerikalı oyuncu (ö. 2013) Jose Feliciano, Porto Rikolu şarkıcı ve gitaristtir

1946 - Michèle Alliot-Marie, Fransız siyasetçi

1947 - Larry Nelson, Amerikalı golfçü

1948 Tony Gatlif, Cezayirli yönetmen Bob Lanier, Emekli Amerikalı profesyonel basketbolcu (ö. 2022)

1949 - Bill O'Reilly, Amerikalı televizyon programcısı, yazar, köşe yazarı ve siyaset yorumcusu

1950 Babette Cole, İngiliz çocuk kitabı yazarı ve çevirmen (ö. 2017) Joe Perry, Amerikalı gitarist

1951 - Celal Adan, Türk siyasetçi

1952 - Patrick McGorry, Avustralyalı psikiyatris

1953 - Amy Irving, Amerikalı oyuncu

1954 - Don "The Dragon" Wilson, Amerikalı Kick Boks şampiyonu ve oyuncu

1956 - Ufuk Güldemir, Türk gazeteci (ö. 2007)

1957 - Sermet Erkin, Türk illüzyonist ve tiyatro oyuncusu

1958 - Chris Columbus, Amerikalı film yönetmeni, yapımcı ve senarist

1959 - Michael Earl, Amerikalı kuklacı, seslendirme sanatçısı ve senarist (ö. 2015)

1960 Alison Bechdel, Amerikalı karikatürist Colin Firth, İngiliz oyuncu

1961 Ali Sivri, Türk asker Abdulkadir Yazıcı, Türk bürokrat Yossi Kohen, İsrailli istihbaratçı

1963 Ercüment Coşkundere, Türk eski futbolcu ve teknik direktör İsmail Gökçek, Türk eski futbolcu

1964 Jack Ma, Çinli iş insanı ve Alibaba Group'un kurucusu

Musashi Mizushima, Japon eski futbolcu

1965 - Fehed el-Bişi, Suudi milli futbolcu

1966 Stoyan Yankulov, Bulgar perküsyonist Ahrik Tsveyba, Rus milli futbolcu

1967 Takafumi Hori, Japon eski futbolcu Mehmet Güzelmansur, Japon eski futbolcu

1968 Andreas Herzog, Avusturyalı millî futbolcu ve teknik direktör Big Daddy Kane, Amerikalı hip hop sanatçısı ve oyuncu Guy Ritchie, İngiliz yönetmen

1969 Hakan Çelik, Türk gazeteci ve radyo-TV programı yapımcısı Johnathon Schaech, Amerikalı oyuncu

1970 - Anna Book, İsveçli şarkıcı

1971 - Piotr Sowisz, Polonyalı futbolcu

1972 Takeshi Watanabe, Japon millî futbolcu Katarína Hasprová, Slovak oyuncu ve şarkıcı João Carlos dos Santos, Brezilyalı millî futbolcu ve teknik direktördür

1973 Ferdinand Coly, Senegalli millî futbolcu Deniz Yücel, Türk asılı Alman gazeteci ve yazar

1974 Ebru Cündübeyoğlu, Türk sinema, tiyatro ve dizi oyuncusu Hande Fırat, Türk muhabir ve televizyoncu Ryan Phillippe, Amerikalı oyuncu Ben Wallace, Amerikalı profesyonel basketbolcu

1975 Viktor Kassai, Macar futbol hakemi Nobuhisa Yamada, Japon eski millî futbolcu Devrim Özder Akın, Türk sinema, dizi ve tiyatro oyuncu

1976 - Alexander Zach, Avusturyalı politikacı

1977 Rodrigo Batata, Brezilyalı eski futbolcu Mitsuhiro Toda, Japon eski futbolcu

1978 - Ramūnas Šiškauskas, Litvan eski basketbolcu

1979 - Fethi Kantarcı, Türk oyuncu

1980 Şahin Necefi, İranlı şarkıcı ve söz yazarı Doğan Seyfi Atlı, Türk futbolcu Şahin Necefi, İranlı şarkıcı ve söz yazarı

1981 - Germán Denis, Arjantinli futbolcu

1982 Stephen McManus, İskoçyalı eski milli futbolcu Naldo, Brezilyalı eski futbolcu Jean-Charles Cirilli, Fransız futbolcu

1983 Fernando Belluschi, Arjantinli millî futbolcu Shawn James, Guyanalı-Amerikalı basketbolcu Jérémy Toulalan, Fransız eski millî futbolcu

1984 Metin Tuğlu, Türk oyuncu Gökhan Emreciksin, Türk futbolcu Yasumichi Uchima, Türk futbolcu Xiomara Blandino, Nikaragualı model

1985 Laurent Koscielny, Fransız millî futbolcu Elyse Levesque, Kanadalı film ve televizyon oyuncusu Kenya Matsui, Japon futbolcu

1986 - Sarah Levy, Kanadalı bir aktris

1987 - Elif Güneri, Türk boksör

1989 - Tolga Ünlü, Almanya doğumlu Türk futbolcu

1990 Abdülaziz Hüseyin, BAEli futbolcu Ørjan Nyland, Norveçli futbolcu

1991 Erkan Kaş, Türk futbolcu Sem Mursi, Mısırlı milli futbolcu Auremir, Brezilyalı futbolcu

1992 - Ricky Ledo, Amerikan profesyonel basketbolcu

1993 - Yuki Nishino, Japon buz patenci

1994 Mehdi Turabi, İranlı milli futbolcu Tsubasa Nihei, Japon futbolcu

1995 Samed Kaya, Türk oyuncu Jack Grealish, İngiliz milli futbolcu

1997 - Liam Cacatian Thomassen, İsveçli şarkıcı

1998 - Daiki Suga, Japon futbolcu

1999 - Tuğba Danışmaz, Türk atlet

2000 - Batuhan Kırdaroğlu, Türk futbolcu

Ölümler

MÖ 210 - Qin Shi Huang, ilk Çin İmparatoru ve Qin Hanedanlığı'nın kurucusu (d. MÖ 247)

1167 - Matilda, İngiltere Krallığı kraliçesi (d. 1102)

1308 - Go-Nijō, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 94. İmparatoru (d. 1285)

1382 - I. Lajos, 1342'den 1370'e kadar Macaristan ve Hırvatistan ve Polonya Kralı (d. 1326)

1419 - Jean de Bourgogne, Burgonya Dükü (d. 1371)

1669 - Henrietta Maria, Fransa Prensesi (d. 1609)

1676 - Gerard Winstanley, İngiliz Protestan dini reformist, siyaset filozofu ve aktivist (d. 1609)

1749 - Émilie du Châtelet, Fransız matematikçi, fizikçi ve yazar (d. 1706)

1797 - Mary Wollstonecraft, İngiliz yazar (d. 1759)

1842 - William Hobson, ilk Yeni Zelanda Valisi ve Waitangi Antlaşması'nın yazarlarından (d. 1792)

1854 - Erzurumlu Emrah, Türk halk şairi (d. 1775)

1876 - Abdülhalim Galip Paşa, Osmanlı devlet adamı ve şair

1889 - III. Charles, 28. Monako prensi ve Valentinois Dükü (d. 1818)

1898 - Elisabeth, Avusturya İmparatoriçesi (suikast) (d. 1837)

1913 - William Jay Gaynor, Amerikalı siyasetçi (d. 1849)

1922 - Wilfrid Scawen Blunt, İngiliz şair ve yazar (d. 1840)

1928 - Moris Şinasi, Osmanlı kökenli Amerikalı iş insanı ve hayırsever (d. 1855)

1931 - Dimitri Egorov, Rus matematikçi (d. 1869)

1939 - Wilhelm Fritz von Roettig, Polonya işgaline katılan Waffen-SS’de general (d. 1888)

1940 - Nikola Ivanov, Bulgar general (d. 1861)

1948 - I. Ferdinand, Bulgaristan'ın ilk Çarı (d. 1861)

1956 - Robert Julius Trumpler, İsviçreli-Amerikan gök bilimci (d. 1886)

1961 - Frederick William Pethick-Lawrence, Britanyalı İşçi Partili politikacı (d. 1871)

1971 - Pier Angeli, İtalyan aktris (d. 1932)

1975 - George Thomson, İngiliz Fizikçi, Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1892)

1976 - Dalton Trumbo, Amerikalı romancı ve senaryo yazarı (d. 1905)

1979 - Agostinho Neto, Angolalı şair ve Devlet Başkanı (d. 1922)

1979 - Cuma Tak, PKK kurucularından Kürt militan (d. 1956)

1983 - Felix Bloch, İsviçreli fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1905)

1983 - Balthazar Johannes Vorster, Güney Afrikalı siyasetçi (d. 1915)

1985 - Jock Stein, İskoç futbolcu ve teknik direktör (d. 1922)

1994 - Max Morlock, Alman futbolcu (d. 1925)

1995 - Oral Sander, Türk akademisyen (d. 1940)

1996 - Bekir Sıdkı Sezgin, Türk ses sanatkarı ve bestekâr (d. 1936)

2007 - Jane Wyman, Amerikalı aktris ve Ronald Reagan'ın ilk eşi (d. 1917)

2011 - Cliff Robertson, Amerikalı oyuncu (d. 1923)

2012 - Lance LeGault, Amerikalı oyuncu ve seslendirme sanatçısı (d. 1935)

2014 - Richard Kiel, Amerikalı oyuncu, komedyen, yazar, yapımcı ve sunucu (d. 1939)

2014 - Károly Sándor, Macar futbolcu (d. 1928)

2015 - Adrian Frutiger, İsviçreli yazar ve sanatçı (d. 1928)

2015 - Ihab Hassan, Amerikalı edebiyat teorisyeni, eleştirmeni ve yazar (d. 1925)

2016 - Mahmut Hekimoğlu, Türk sinema oyuncusu ve film yapımcısı (d. 1955)

2016 - Joy Viado, Filipinli şarkıcı, aktris ve komedyen (d. 1965)

2017 - Hans Alfredson, İsveçli film yönetmeni, komedyen, yazar ve aktör (d. 1931)

2017 - Nancy Dupree, Amerikalı tarihçi ve akademisyen (d. 1927)

2017 - Harry Landers, Amerikalı oyuncu (d. 1921)

2017 - B. V. Radha, Hint oyuncu ve film yapımcısı (d. 1948)

2017 - Len Wein, Amerikalı çizgi roman sanatçısı, yazar ve editör (d. 1948)

2018 - Peter Donat, Kanadalı-Amerikalı oyuncu (d. 1928)

2018 - Johannes Geldenhuys, Güney Afrikalı asker (d. 1935)

2018 - Paul Virilio, Fransız kentbilimci ve estetik felsefecisi (d. 1932)

2018 - Co Westerik, Hollandalı grafik sanatçısı ve fotoğrafçı (d. 1924)

2019 - Stefano Delle Chiaie, İtalyan neo-faşist (d. 1936)

2019 - Jeff Fenholt, Amerikalı şarkıcı, müzisyen ve oyuncu (d. 1950)

2019 - Valerie Van Ost, İngiliz oyuncu (d. 1944)

2019 - Hossam Ramzy, Mısırlı perküsyoncu ve besteci (d. 1953)

2019 - Albert Razin, Rus Udmurt Ülkesinin bilim kişisi, felsefe bilimi doktoru ve sosyolog (d. 1940)

2019 - Süleyman Turan, Türk sinema ve tiyatro sanatçısı (d. 1936)

2020 - Caroline Chomienne, Fransız film yapımcısı ve yönetmeni (d. 1957)

2020 - Diana Rigg, İngiliz sinema ve dizi oyuncusu (d. 1938)

2021 - Charles Konan Banny, Fildişi Sahilli siyasetçi ve ekonomist (d. 1942)

2021 - Michael Chapman, İngiliz şarkıcı, söz yazarı ve gitarist (d. 1941)

2021 - Jorge Sampaio, Portekizli siyasetçi ve avukat (d. 1939)

2021 - Saadi Yacef, Cezayirli asker, aktivist ve oyuncudur (d. 1928)

2021 - Duygun Yarsuvat, Türk akademisyen, hukukçu ve spor yöneticisi (d. 1937)

2022 - Menno Boelsma, Hollandalı sürat patencisi (d. 1961)

2022 - Mario Bortolotto, Avustralya futbolu oyuncusudur (d. 1957)

2022 - Choichi Terukina, bir Japon Ryukyuan klasik müzisyeni ve sanshin büyük ustasıydı (d. 1932)

Tatiller ve özel günler

Dünya İntiharı Önleme Günü