Türkiye'nin haber alışkanlıkları: WhatsApp ve Instagram'ı en çok Türkler kullanıyor

Reuters Enstitüsü, yıllık dijital haber raporunu yayımladı. Raporda, Türkiye'de sosyal medyayı haber için kullanma alışkanlığının zirve yaptığı görülüyor. Instagram, Facebook ve WhatsApp gibi mecraları haber için en çok Türkler kullanıyor. En güvenilir haber bülteni ise FOX olarak görülüyor.

DİYARBAKIR YENİGÜN - Oxford Üniversitesi Reuters Gazetecilik Enstitüsü’nün beş kıtadan 38 ülkede 75 binden fazla kişinin katılımıyla gerçekleştirdiği dijital haber araştırmasında, Türkiye’de haber alma alışkanlıkları ve geleneksel medya kuruluşları hakkında ilginç veriler ortaya çıktı. Araştırmaya göre Türkler, Instagram, WhatsApp ve Facebook’u siyaset ve haber için en çok kullananlar listesinde üst sıralarda. Araştırmada, Türkiye’de en güvenilir sayılan haber kanalının FOX çıkması da dikkat çekti.

Türkiye’den 2 bin 74 kişinin katıldığı araştırmanın öne çıkan verileri şöyle:

İnstagram’ı haber için en çok türkler kullanıyor

Rapora göre Instagram’ı “haber okumak, izlemek, paylaşmak ve tartışmak için” kullananların sayısı dünya çapında artarken bu konuda en göze çarpan ülke Türkiye. Zira Türkiye, Instagram’ı haber amaçlı kullanımda yüzde 33 ile ilk sırada yer alıyor. Bu oran Brezilya’da yüzde 26, İspanya’da yüzde 12 ve ABD’de yüzde 7. Instagram’ın Türkiye’de haber amaçlı kullanımının son yıllarda giderek arttığı görülüyor. 2015’ten bu yana bu oran sırasıyla yüzde 10, 12, 17, 24 ve 33 oldu.

Türkiye whatsapp’ta da zirvede

WhatsApp gruplarında tanımadıkları kişilerle etkileşimde de Türkiye zirvede. Rapor, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu dokuz ülkede (ABD, İngiltere, İspanya, İrlanda, Malezya, Avustralya, Kanada ve Brezilya) sosyal medya gruplarındaki etkileşimi araştırdı. Buna göre Türkiye’deki kişilerin yaklaşık üçte ikisi (yüzde 65) WhatsApp gruplarında tanımadıkları kişiyle etkileşime geçiyor.

Bu ülkelerin çoğunda Facebook ve WhatsApp gruplarında siyaset ve haber konuşulmuyor. Ancak bu grupların siyaset ve haber amaçlı kullanıldığı ülkelerin başında Türkiye geliyor. Türkiye’de Facebook gruplarının siyaset ve haber için kullanım oranı yüzde 29, WhatsApp gruplarının ise yüzde 21. Türkiye bu iki alanda açık ara lider konumda.

Haberden kaçanlarda Türkiye ikinci sırada

Haberleri takip etmekten kaçınanlar listesinde Türkiye 2. sırada yer aldı. Türkiye’den ankete katılanların yüzde 55’i “Haberleri dinlemekten, izlemekten veya okumaktan etkin bir şekilde kaçındığını” bildirdi. Katılımcıların yüzde 55’i bu soruya “Sıklıkla” veya “Bazen” cevabı verdi. Hırvatistan yüzde 56 ile hemen Türkiye’nin üstünde yer alırken Yunanistan da yüzde 54 ile üçüncü sırada bulunuyor. Rapor buna sebep olarak ise bu ülkelerde haber okumanın genellikle bir görev olarak algılanmasını gösterdi. En düşük oran ise yüzde 11 ile Japonya ve yüzde 15 ile Danimarka’da görüldü.

‘Türkiye’de habere güven arttı’

Araştırmanın ilginç sonuçların birisi de, Türkiye’de basına güvenin son bir yılda artması. Ankete katılanların yüzde 46’sı basına güvendiğini söyledi. “Pek çok habere çoğu zaman güvenileceğini düşünüyorum” ifadesine “Kesinlikle katılıyorum” veya “Biraz katılıyorum” diyen kişilerin oranı yüzde 46 oldu. Bu oran 2018’de yüzde 38 idi. Bu da yüzde 8 puan veya yüzde 21 artış anlamına geliyor.

Türkiye 38 ülke içinde basına güvende 15. sırada yer alıyor. En yüksek oran Finlandiya (yüzde 59) ve Portekiz’de (yüzde 58) ölçülürken en düşük oran ise yüzde 22 ile Güney Kore ve yüzde 24 ile Fransa’da oldu. Araştırmada bu sonuç çıkmasına rağmen rapor Türkiye’de basına güvenin son bir yılda belirgin şekilde artmasının bir nedeni olamayacağını bildirdi.

En güvenilir kurumlar kim?

Araştırmada, haber açısından en güvenilir markanın FOX haber olduğu ortaya çıkarken, bu kurumu NTV ve CNN Türk izledi. Cumhuriyet ve Sözcü gazeteleri, marka güvenilirliği açısından dördüncü ve beşinci çıktı.

‘Basın özgürlüğü geriledi’

Raporun Türkiye sayfasında Oxford Üniversitesi Reuters Gazetecilik Çalışmaları Enstitüsü’nde burslu misafir gazeteci olarak çalışmalar yapan Servet Yanatma, araştırma sonuçlarını ve son bir yılda Türk medyasının durumunu değerlendirdi. Medya sahipliğinde gerçekleşen el değiştirmelerden sonra basın özgürlüğünün daha da gerilediğine işaret eden Yanatma, yazılı basının hızla kan kaybettiğine dikkat çekti. Yanatma 2013-2017 yılları arasında TÜİK verilerine göre gazete tirajlarının yüzde 33 azaldığını hatırlattı.

Yanatma, Türkiye’de çok sayıda online medya kuruluşu bulunmasına rağmen bunların büyük kısmının bir iş modeli oluşturamadığını, bunların muhabir istihdam etmekte çok zorlandığını kaydetti. Türkçe yayın yapan uluslararası medya kuruluşlarının etkisinin giderek arttığına dikkat çeken Yanatma BBC Türkçe, DW ve Euronews gibi medya organlarının haberlerinin Türkiye’de sıkça paylaşıldığını belirtti. Yanatma Türkiye’de en çok ziyaret edilen online medya üzerinde hükümetinin önemli ölçüde kontrolü bulunduğunu ifade ederek Cumhurbaşkanlığı ve yerel seçimlerde muhalefetin sosyal medya üzerinden sesini duyurmaya çalıştığını vurguladı. (euronews)