“Kürtçe konuşun, Kürtçe okuyun, Kürtçe yazın”

Diyarbakır’da Dil ve Kültürler Ağı tarafından geniş katılımlı bir çalıştay gerçekleştirildi. Çalıştayı değerlendiren Dilbilimci Sami Tan, çalışmanın temel ilkesininsiyasetin dışında sivil demokratik bir çalışma olduğunu ifade etti. Koordinasyon üyesi Cevahir Sadak Düzgün ise 2020 yılını Kürt Dili ve Kültürü Yılı ilan ettiklerini hatırlatarak, “Bu çerçevede toplumun tüm kesimlerini, halkımızı Kürtçe konuşmak, Kürtçe öğrenmek, yazmak konusunda daha duyarlı olmaya davet ediyoruz” dedi

Mesut FİĞANÇİÇEK/Şehriban ELEFTOZ

DİYARBAKIR YENİGÜN - 2019 Kasım ayında kuruluşunu ilan eden Dil ve Kültürler Ağı, yol haritasını belirlemek amacıyla 11-12 Ocak’ta Diyarbakır’da geniş katılımlı bir Çalıştay gerçekleştirdi. İki günlük çalıştayın sonuç bildirgesinde, Kürtçenin korunması ve geliştirilmesi için seferberlik başlatıldığı duyurulurken, oluşumun adı Kürt Dil ve Kültür Ağı olarak kabul edilirken, 2020 yılının Baba TahîrêHemedanî yılı olarak belirlendiği açıklandı.

Çalıştaya eğitimci, yazar, sağlık emekçisi,  yayıncı, gazeteci, akademisyen, insan hakları kurumları, sanatçı ve iş insanlarının da bulunduğu 300’e yakın kişi katıldı.

Amaç, geçen yıl Kasım ayın sonunda ortaya çıkan oluşumun yol haritasını belirlemek.

45 kişilik danışma kurulu üyesi bulunan Dil ve Kültürler Ağı’nın Diyarbakır’da bir otelde gerçekleştirdiği Çalıştayın ilk gününde 12 tematik masa oluşturuldu.

Yayıncılar, Yazarlar, Kültür, Sanat, Dil ve Eğitim, Esnaf Odaları, Hukuk ve Haklar, İşinsanları, İletişim, Akademisyen ve Sosyo-L

enguistik, Kadın Kurumları ile Çocuk Kurumları adı altında oluşturulan tematik masalarda  ‘ne’ ve ‘nasıl’ sorularından yola çıkılarak yapılan öneriler maddeler halinde raporlaştırıldı.

Masa temsilcileri tarafından okunan raporlar, ardından Divan Kurulu’na sunuldu.

Toplantının ikinci gününde ise, hem hazırlanan raporların içeriği, hem de Dil ve Kültürler Ağı’nın yapısı ve statüsü konusunda katılımcıların görüş ve önerilerine yer verildi.

Çalıştaya verilen aralarda ve sonuç bildirgesinin açıklanması sonrasıkoordinasyona ve katılımcılara hem çalıştay, hem de oluşum hakkında görüşlerini sorduk. 

Sadak: Herkesi Kürtçe konuşmaya davet ediyoruz

Kürt Dil ve Kültür Ağı Koordinasyonunda görev alan Cevahir Sadak Düzgün,

Çalışmamız düşündüğümüzden çok daha başarılı ve ümitvar sonuçlandı. Birbirinden farklı birçok temada insanlarla bir araya geldik. Bundan sonra 27 kişi bir araya gelerek daha sistemli ve koordineli bir çalışma yürüteceğiz. Kürt Dil ve Kültür Ağı her şeyi yapamaz ama biz neler yapabiliriz, ne gibi önerilerde bulunabiliriz gibi bir çalışma planı çıkaracağız. En büyük çabamız çalışmaların yapılması için takipçi olmak, teşvik etmeye çabalamak ve ön açıcı olmak. Genelde çalışmaların başladığı ancak devam etmediği gibi bir ümitsizlik öne çıkmıştı. Dolayısıyla birazcık bir koordinasyon gibi, odağında dil ve kültür olmayan alanları da bu işin içine çekerek, sorumluluğu ortak paylaşıma açarak daha çok insana ulaşmak ve bir yıl boyunca daha çok gündemde tutmak gibi bir çabamız olacak. Bu çerçevede 2020 yılını Kürt Dili ve Kültürü Yılı ilan ettik. Bu nedenle de tüm bileşenleri, toplumun tüm kesimlerini, halkımızı Kürtçe konuşmak, Kürtçe öğrenmek, yazmak konusunda daha duyarlı olmaya davet ediyoruz.

Sami Tan: Siyasetin dışında bir çalışma

Kürt Dil ve Kültür Ağı Koordinasyonunda görev alan Sami Tan ise, çalışmanın daha önce yapılan bir çağrı üzerine 45 Kürt aydını, dil ve kültürle uğraşan şahsiyetlerin çağırısıyla gerçekleştiğini belirterek şunları söyledi:

“O dönemde 45 kişilik bir danışma kurulu ile bunun yanında yedi kişilik bir sekreterya oluşturuldu ve bu toplantı hazırlandı. Aslında bu bir ‘ağ çalışması’nın kuruluş toplantısı, bu toplantıda daha çok yol haritasının çıkarılması, bunun statüsünün tartışılması isminin netleştirilmesi ve bu anlamda bir çalışma takviminin oluşturulması hedeflendi. Şimdi bu çalışma bu çerçevede yürüyor 12 tematik masa belirlendi. Ve bu çerçevede çalışmalar yürütüldü, raporları çıktı, daha sonra bu raporlar birleştirildi. Ortak bir yol haritası ve buna eklemeler yapıldı ve şimdi de statüsü, ismi, çalışma tarzı ilkeleri tartışılacak ve sonuç itibariyle bu ağ kurulmuş olacak. Bu hep bir süreç olarak görülüyor, bundan sonraki süreçte de birçok çalışma önerisi çıktı. Bunun yanında yeni çeşitli temalarda çalışma önerileri çıktı. Çalıştaylar halka dönük çalışmalar etkinlikler sürecek. Çalıştaylarda bunlar üzeri bir çalışma yapılıyor ve çalışmalarda sınıflandırma yapılacak, yakın dönemde yapılması gereken çalışmalar, orta dönemde yapılması gerekenler ve uzun vadede yapılması gereken çalışmalar olarak sınıflandırılacak.  Bugüne kadar Sekreterya bir yere kadar getirdi, bunun genişletilmesi Danışma Kurulu’nun bütün bir meclisi olması amaçlanıyor. Bu tartışmaların hepsi katılan tüm insanların vereceği bir tarzda yürütülecek. 

“Siyasetin dışında bir çalışma”

Bu çalışmanın temel ilkesi sivil demokratik bir çalışma olması ve siyasetin dışında olması. Siyasi partiler burada kendi kurumsal kimlikleriyle yer almayacak. Dil, kültürler, ilgili kurumlar kurumsal kimlikleriyle bu çalışmaya katılabilir. Buna üye olabilir ama siyasi partiler buna üye olamaz. Bu şekilde bir çalışma görüldü. 45 kişinin içinde Ahmet Türk’ten, Mehmet Bayrak’a kadar Kürt kültürüyle ilgilenen kişi ve kurumlar, belli bir temsiliyeti olan ve bu anlamda çalışması olan insanlarda oluşmaktadır.”

Kamer Erdoğan: Zemini sağlam bir çalışma

Yıllardır böyle çalışmalar bir şekilde yapılıyor. Ama siyasal görüşleriyle, yapılanmalarıyla herkes kendi penceresinde yıllardır bu çalışmaları yapıyor fakat bu çalışmanın temel özelliği bütün tarafların yani Kürt olarak bütün tarafların bir birliktelik oluşturarak dili ve kültürü öncelikli sorun haline getirip tartışıyor olmasıdır. Bu projenin, bu çalıştayın en önemli özelliği budur. Bu yüzden zemini çok sağlam bir çalışmadır. Birlik yolunda giden sürecin adımlarından biridir. Burada dilin, kültürün bir bütün kürtlüğün temel taşlarının değerlerin korunması, ileriye taşınması yeniden hayat ile sokak ile aile ile ev ile oluşturmasının yolu ve yöntemi tartışılıyor. Bunlar çok önemli şeylerdir. Şimdiye kadar lokal çalışmalar çok fazla yapıldı.  Evet, çok yol kat edilmedi mi tabi ki edildi. Çok önemli şeyler başarıldı. Sıfırdan başlamıyoruz her şeyden önce ama sıfırdan başladığımız bir şey var siyasal görüşü ne olursa olsun, dünyaya bakışı ne olursa olsun, hangi parçadan olursa olsun herkesin bunu kendisine dert edinmesi gerektiği konusunda bir fikir birliği vardır.  O yüzden bu çalışmanın zemini sağlamdır. İleriye yönelik mutlaka yerine getirilmeyecek şeyler olacak ama adımın kendisinin atılması bana göre çok kutsaldır.”

Sultan Yaray: İçinin doldurulmasını bekliyoruz

Bu çalıştay dil anlamında umutlarımızı yükseltti. Umuyorum çok güzel sonuçlar çıkar. Çünkü ilk defa dil dışındaki kurumların da katılımı sağlandı. Hukuk, eğitim, iletişim, iş ve daha birçok alanında insanlar ve kurumlarımız vardı. Bu anlamda geniş katılımlı bir toplantı olduğu için umutlarımız büyüktür. Bundan sonra dilin toplantılarda kalmayacağını umuyoruz. Sonuç bildirgesi de açıklanacak, sonuç bildirgesi açıklandıktan sona bu sonuçların takip edilmesi ve buna göre bir plan ortaya konması ve sadece dilin toplantılarda değil de halkın da sahip çıkabileceği bir alanın yaratılması lazım. Biz dil ve eğitim kurumları olarak sadece 21 Şubat ve 15 Mayıs'ta etkinlikler yapıyoruz. Bundan sonraki amacımız yılda iki kere değil de yaşantımızın her alanında Kürtçe'ye ilgi çekmek.  Burada on tematik masada birçok kurum vardı ve ortak dileği halka öncülük eden siyasetçilerimizin de bu dile sahip çıkmalarıdır. Bu dilin/pratiğin dar anlamda değil gerçekten her alanda kullanılmasını umut ediyoruz. Bu tür çalışmaları önemsiyoruz, ama içinin doldurulmasını bekliyoruz. Bu toplantı yapıldı herkes evine dağılsın değil. Toplantıda dikkatimi çeken sorunlar konuşuldu ama ne yapılacağı ile ilgili yol haritası sonuç bildirgesinden sonra ortaya çıkacaktır...

Muharrem Cebe: Umut verici bir toplantı

“Benim için bu toplantının önemi dört beş yıl gibi uzun bir aradan sonra insanları yeniden kültür ve dil etrafında toplayabilmeleridir. Bunun sonucu nasıl olur ne gibi sonuçlar doğurur tartışılır, ancak insanların bir araya gelmesi anlamlıdır. Ve burada yine bir perpektifle gelecek üzerine, Kürt dili üzerine yeni çözümler önermeleri anlamlıdır. Bu açıdan bu toplantı önemlidir. Şu anda Türkiye' de Kürdistan’ın her tarafından gelen insanlar var. Yine Türkiye' de metropollerden gelen, yazar sanatçılar var her biri yeniden bütün değişimlerle beraber siyasi değişimler, darbe etkileri, her şeyle beraber yeniden kendini örgütlüyor.  Tekrar dili kültürü sanatı, edebiyatı yayıncılığı nasıl geliştirebiliriz diye şuanda yeni planlar yapılıyor. Bu açıdan bu toplantı umut vericidir.”

Veysi Varlı: Çalışma sonuç aldığında kutsal olur

“Yanlış da olsa bir şeyin varlığı yokluktan iyidir. Ancak bir çalışma sonuç aldığında kutsal olur. Daha önce de buna benzer ancak üst seviyede bir katılımla gerçekleştirilmemiş olsa da çalışmalar kurumların katılımıyla gerçekleştirilmiş ve kıymetli söylemlerle bazı konular dile getirilmişti, maalesef sonuç alınmamıştı.

Ben bir müzikoloğum. Bu pencereden bakmak istiyorum. Kürt Müziği, Arap, Fars, Selçuklular ve Türkler tarafından yıllarca tahrip edildi. Ancak 1990’lı yıllardan beri yaşadığımız tahribat daha bir yoğun. Bu şartlar altında gerçekleştirilen böylesi bir çalıştayda eğer ki konuşulanların yüzde 5’i bile yerine getirilirse bu çalışma çok kutsal ve önemli olacaktır.”