Doğurganlık hızı düştü

TÜİK'in Dünya Nüfus Günü verilerine göre Türkiye'de doğurganlık hızı nüfusun yenilenme düzeyi olan 2,10'un altında kalırken, dünya genelinde ise doğurganlık hızı 2,5'e geriledi

DİYARBAKIR YENİGÜN - Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Diyarbakır Bölge Müdürlüğü, Dünya Nüfus Günü verilerini açıkladı. Buna göre bu seneki temayı 1994 Nüfus ve Kalkınma Konferansı hedefleri oluşturdu. Paylaşılan haber bülteninde doğum, evlenme ve cinsiyet istatistikleri konusunda temel bilgiler sunuldu. Buna göre Türkiye'de 2018 yılında canlı doğan bebek sayısı bir milyon 248 bin 847 olurken, toplam doğurganlık hızı, yıllar içinde azalma eğilimi göstererek 2018 yılında 1,99 çocuk olarak gerçekleşti. Bu durum, doğurganlığın nüfusun yenilenme düzeyi olan 2,10'un altında kaldığını gösterdi. Dünya genelinde ise toplam doğurganlık hızı 2,5'e geriledi. Canlı doğan bebek sayısı, 2017 yılında 1 milyon 295 bin 784 iken 2018 yılında 1 milyon 248 bin 847 oldu. Canlı doğan bebeklerin yüzde 51,3'ünü erkekler, yüzde 48,7'sini ise kızlar oluşturdu. Bebeklerin yüzde 17,7'si İstanbul, yüzde 5,8'i Ankara, yüzde 5'i Şanlıurfa ve yüzde 4,1'i İzmir'de doğdu.

Toplam doğurganlık hızı 1,99 çocuk oldu

Toplam doğurganlık hızı, bir kadının doğurgan olduğu dönem olan 15-49 yaş grubunda doğurabileceği ortalama çocuk sayısını ifade etmekte. Türkiye'de 1970'lerin ortasında 4,33 çocuk olan toplam doğurganlık hızı, yıllar içinde azalma eğilimi göstererek 2018 yılında 1,99 çocuk olarak gerçekleşti. Bu durum, doğurganlığın nüfusun yenilenme düzeyi olan 2,10'un altında kaldığını gösterdi. Bununla birlikte Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2018-2080 yılları için üretilen nüfus projeksiyonlarına göre, doğurganlık hızındaki bu düşme eğiliminin gelecekte de devam edeceği ve 2050 yılına gelindiğinde 1,85 olacağı öngörülmekte. Dünya genelinde 1969 yılında 4,8 olan toplam doğurganlık hızının günümüzde 2,5'e gerilediği görüldü. Söz konusu dönemler için toplam doğurganlık hızının gelişmiş ülkelerde 2,3'ten 1,7'ye, az gelişmiş ülkelerde ise 6,8'den 3,9'a düştüğü görüldü. Toplam doğurganlık hızının en yüksek olduğu il 2018 yılında 4,13 çocuk ile Şanlıurfa oldu. Bu ili 3,60 çocuk ile Şırnak, 3,26 çocuk ile Ağrı ve 3,23 çocuk ile Muş izledi. Toplam doğurganlık hızının en düşük olduğu il ise 1,30 çocuk ile Gümüşhane oldu. Bu ili 1,43 çocuk ile Kütahya, Zonguldak ve Edirne izledi. Yaşa özel doğurganlık hızı, belli bir yaş grubunda bin kadın başına düşen ortalama canlı doğan çocuk sayısını ifade etmekte. Yaş grubuna göre doğurganlık hızı incelendiğinde, en yüksek yaşa özel doğurganlık hızı 25-29 yaş grubunda görüldü. Bu yaş grubundaki doğurganlık hızı 2013 yılında binde 130 iken 2018 yılında binde 128 oldu. Diğer bir ifadeyle, 2018 yılında 25-29 yaş grubundaki her bin kadın başına 128 doğum düştü. Birleşmiş Milletler (BM) tarafından yapılan 1950-2020 tahminlerine göre, dünya genelinde 1965-1970 döneminde en yüksek yaşa özel doğurganlık hızı binde 258 ile 25-29 yaş grubunda görüldü. Diğer yandan 2015-2020 dönemine gelindiğinde en yüksek yaşa özel doğurganlık hızının binde 141 ile yine 25-29 yaş grubunda görüleceği öngörüldü.

Adölesan doğurganlık hızı düştü

Adölesan doğurganlık hızı, 15-19 yaş grubunda bin kadın başına düşen ortalama canlı doğan çocuk sayısını ifade etmekte. Yaşı çok genç olan annelerden doğan bebeklerin daha yüksek derecede hastalık ve ölüm riskiyle karşı karşıya kalmalarından dolayı adölesan doğurganlık konusu anne ve bebek sağlığının korunması bakımından oldukça önem taşımakta. Adölesan doğurganlık hızı, 2013 yılında binde 29 iken 2018 yılında binde 19'a düştü. Diğer bir ifadeyle, 2018 yılında 15-19 yaş grubundaki her bin kadın başına 19 doğum düştü. BM tarafından yapılan 1950-2020 tahminlerine göre, dünya genelinde 1965-1970 döneminde binde 80 olan adölesan doğurganlık hızının 2015-2020 dönemine gelindiğinde binde 43 olacağı öngörüldü. Ülkemizde 2018 yılında adölesan doğurganlık hızının en yüksek olduğu il binde 57 ile Ağrı oldu. Bu ili binde 54 ile Muş, binde 46 ile Şanlıurfa ve binde 42 ile Kilis izledi. Adölesan doğurganlık hızının en düşük olduğu il ise binde 4 ile Gümüşhane oldu. Bu ili binde 5 ile Rize ve Trabzon, binde 6 ile Artvin ve Bayburt takip etti. İdari kayıtlardan alınan veriye göre, 2018 yılında doğum yapan kadınların yüzde 1,6'sı çoğul doğum gerçekleştirirken, bu kadınların yüzde 97,6'sı ikiz, yüzde 2,3'ü üçüz ve yüzde 0,1'i dördüz ve daha fazla bebek dünyaya getirdi. Kadınların 2018 yılındaki doğumlarının doğum sırası incelendiğinde, bu doğumların yüzde 36,9'unun ilk, yüzde 32,1'inin ikinci, yüzde 18,3'ünün üçüncü, yüzde 12,6'sının ise dördüncü ve üzeri doğum olarak gerçekleştiği görüldü.

Annenin doğumdaki ortalama yaşı 28,9 oldu

Türkiye'de doğum yapan kadınların ortalama yaşı, 2017 yılında 28,7 iken 2018 yılında 28,9 oldu. BM tarafından yapılan 1950-2020 tahminlerine göre, dünya genelinde 1965-1970 döneminde 29 olan doğumdaki ortalama anne yaşının 2015-2020 dönemine gelindiğinde 28,1 olacağı öngörüldü. Diğer yandan ilk canlı doğumunu yapan kadınların ortalama yaşı, 2017 yılında 26 iken 2018 yılında 26,2 oldu. İlk doğumda anne yaşı, erken yaşlarda çocuk sahibi olmanın, daha geç doğurganlığa başlamaya göre genellikle daha fazla çocuk sayısı anlamına gelmesi nedeniyle, genel doğurganlık seviyesinin önemli bir belirleyicisidir. Türkiye'de 2018 yılında doğum yapan kadınların eğitim durumu incelendiğinde, ilköğretim, ortaokul veya dengi okul mezunu kadınların yüzde 32,5 ile ilk sırada yer aldıkları görüldü. Bunu sırasıyla yüzde 23,8 ile yükseköğretim mezunları, yüzde 19,8 ile lise veya dengi okul mezunları, yüzde 10,3 ile ilkokul mezunları, yüzde 8,3 ile okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyenler ve yüzde 2,6 ile okuma yazma bilmeyenler izledi. Geçtiğimiz yıl doğum yapan yükseköğretim mezunu kadınların yüzde 57,8'inin ilk doğumunu, yüzde 34,2'sinin ikinci doğumunu ve yüzde 7'sinin ise üçüncü doğumunu gerçekleştirdiği görüldü. Lise ve dengi okul mezunu kadınların yüzde 40,7'si ilk doğumunu, yüzde 36,2'si ikinci doğumunu, yüzde 17,7'si ise üçüncü doğumunu gerçekleştirdi. Anne ölüm oranı, bir yıl içerisinde gerçekleşen yüz bin canlı doğum başına anne ölümlerinin sayısı olarak tanımlanmakta. Anne ölümü, gebeliğin başlangıcından doğum sonrası 42. günü kapsayacak şekilde; kaza ve tesadüfi sebeplerden kaynaklanmayan, gebelik veya gebeliğin yönetiminden kaynaklı olarak veya gebeliğin ağırlaştırdığı herhangi bir sebeple kadının ölmesidir. Türkiye'de 2010 yılında yüz bin canlı doğumda 16,4 olan anne ölüm oranının yıllar içinde azalma eğilimi göstererek 2017 yılında yüz binde 14,6'ya gerilediği görüldü. Bu oran dünya genelinde 2015 yılında yüz binde 216 olarak gerçekleşti.

Resmi ‘kız çocuk’ evlilikleri azaldı

Evlenme istatistiklerine göre, 16-17 yaş grubunda olan "kız çocukları"nın resmi evlenmelerinin toplam resmi evlenmeler içindeki oranı 2014 yılında yüzde 5,8 iken 2018 yılında bu oran yüzde 3,8'e düştü. Bu oran, illere göre incelendiğinde, 2018 yılında Ağrı ilinin yüzde 14,8 ile "kız çocuk" evlenmelerinde en üst sırada yer aldığı görüldü. Bu ili, yüzde 14,1 ile Muş ve yüzde 12,5 ile Bitlis izledi. "Kız çocuk" evlenmelerinin toplam evlenmeler içindeki oranının en düşük olduğu iller ise sırasıyla yüzde 0,7 ile Bolu, yüzde 0,9 ile Trabzon ve Artvin oldu.

Kadınlarda ortalama ilk evlenme yaşı yükseldi

İlk evlilik yaşının doğumlar üzerinde önemli bir etkisi olup daha erken yaşlarda evlenen kadınların ortalama olarak daha fazla çocuk sahibi olma potansiyeli bulunmakta, bu da genellikle yaşam boyunca daha fazla sayıda doğuma yol açabilmektedir. Kadınlarda 2014 yılında 24,2 olan ortalama ilk evlenme yaşı 2018 yılında 24,8'e yükseldi. Kadınlarda ortalama ilk evlenme yaşının illere göre dağılımı incelendiğinde, 27,6 ile Tunceli'nin evlenme yaşı en yüksek olan il olduğu görüldü. Tunceli'yi, 26,4 ile Rize ve 26,2 ile Artvin izledi. Ortalama ilk evlenme yaşı en düşük olan iller ise 21,9 ile Ağrı, 22,2 ile Muş ve 22,5 ile Kilis oldu. BM İstatistik Komisyonu tarafından 2013 yılında kabul edilen "BM Toplumsal Cinsiyet Göstergeleri 52 Minimum Gösterge Seti"nde yer alan göstergelerden biri olan "20-24 yaş grubunda olup 18 yaşından önce evlenen kadınların oranı" Türkiye için 2018 yılında yüzde 5,6 oldu. Diğer yandan bu oran erkeklerde yüzde 0,2 olarak gerçekleşti. Aile Yapısı Araştırması, 2016 sonuçlarına göre, bireylerin şartları uygun olsa kaç çocuk sahibi olmayı istedikleri incelendiğinde, en fazla istenen ideal çocuk sayısı yüzde 32 ile iki çocuk oldu. Türkiye genelinde bireylerin yüzde 31,4'ü şartları uygun olduğunda üç çocuk, yüzde 18'i dört çocuk, yüzde 14,9'u beş ve daha fazla çocuk isterken yüzde 3,4'ü tek çocuk istediğini, yüzde 0,3'ü ise hiç çocuk istemediğini belirtti. Bireylerin şartları uygun olduğunda istedikleri ideal çocuk sayısı cinsiyete göre incelendiğinde, kadınların en fazla istediği ideal çocuk sayısı yüzde 33,1 ile iki çocuk iken erkeklerin en fazla istediği ideal çocuk sayısı yüzde 31,6 ile üç çocuk oldu.

Yönetici pozisyonundaki kadın oranı yüzde 16,3 oldu

Aile Yapısı Araştırması, 2016 sonuçlarına göre, bireylerin şartları uygun olsa kaç çocuk sahibi olmayı istedikleri medeni duruma göre incelendiğinde, daha önce hiç evlenmemiş bireylerin şartları uygun olduğunda en fazla istedikleri ideal çocuk sayısı yüzde 46,7 ile iki çocuk oldu. Bireylerin şartları uygun olduğunda en fazla istedikleri ideal çocuk sayısı, evli bireylerde yüzde 31,9 ile üç çocuk, boşanmış bireylerde yüzde 44,2 ile iki çocuk ve eşi ölmüş bireylerde yüzde 28,4 ile üç çocuk oldu. Aile Yapısı Araştırması, 2016 sonuçlarına göre, bireylerin şartları uygun olduğunda kaç çocuk sahibi olmayı istedikleri öğrenim duruma göre incelendiğinde, en fazla istedikleri ideal çocuk sayısı, bir okul bitirmeyenlerde yüzde 31,6 ile beş ve daha fazla çocuk, ilkokul mezunlarında yüzde 33,2 ile üç çocuk oldu. İlköğretim mezunlarının yüzde 39,5'inin, lise mezunlarının yüzde 40,4'ünün ve yükseköğretim mezunu bireylerin ise yüzde 40,5'inin en fazla istedikleri ideal çocuk sayısının iki çocuk olduğu görüldü. Hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre, şirketlerde üst düzey ve orta kademe yönetici pozisyonundaki kadın oranı 2012 yılında yüzde 14,4 iken 2018 yılında yüzde 16,3 oldu. (Haber Merkezi)