Başvuruların yüzde 60'ı Doğu ve Güneydoğu'dan!

TİHV 2022 Yılı Tedavi Merkezleri Raporu, Türkiye’de işkence gerçeğine bir kez daha ışık tuttu. Rapora göre, vakfa geçen yıl bin 201 kişi kendisi ya da bir yakını işkence ve kötü muameleye maruz kaldığı için başvurdu. Böylece, 1990'dan bu yana işkence görenler ve yakınları için tedavi ve rehabilitasyon çalışmaları yürüten TİHV’in tarihinde, 2001'deki en yüksek başvuru sayısından sonraki en yüksek 2. başvuru sayısına ulaşılmış oldu. TİHV Başkanı Metin Bakkalcı, raporun sunuş yazısında bu duruma dikkati çekti. Bakkalcı, 2022 için 530 yeni başvuru beklerken, bunun iki mislinden fazla kişinin gördükleri işkence nedeniyle kendilerine başvurmasının, insan hakları konusundaki kötü gidişatın bir göstergesi olduğunu belirtti.

3 yaşından 76 yaşına

Rapora göre, vakfa başvuran bin 201 kişiden bin 117’si kendisi, 84’ü ise bir yakını işkence ve diğer kötü muamele gördüğü için TİHV temsilciliklerine ulaştı. Başvuranların bin 79’unun Türkiye içinde, 38’inin ise Türkiye dışında işkence ve kötü muamele gördüğü belirlendi. Bunların 756’sı 2022 içinde, diğerleri ise önceki yıllarda işkence ve kötü muamele gördüğü için başvurdu.

Gördüğü işkence ve kötü muamele nedeniyle başvuranların en küçüğü 3 yaşında, en büyüğü 76 yaşında. Başvuranların yüzde 56,9’u erkek, yüzde 39,1’i kadın, yüzde 4’ü ise LGBTİ+ oldu.

Ters kelepçe, cinsel taciz, tecavüz…

Rapora göre, vakfa başvuranların yüzde 70,2’si fiziksel müdahaleye, yüzde 83,4’ü tehdit ve hakarete, yüzde 45,2’si pozisyonel işkenceye uğradı. 497 kişi ters kelepçeli halde bekletildi.

Başvuranların yüzde 43,5’inin cinsel işkence gördüğü tespit edilirken, üç kişinin tecavüze uğradığı aktarıldı. 80 kişi ise fiziksel cinsel tacize uğradı.

Sokakta da emniyette de işkence hız kesmedi

Barışçıl toplantı ve gösterilere yönelik artan baskı ve engellemeler, bu yıl da TİHV Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezleri raporuna da yansıdı. Gözaltı sürecinde işkence görenlerin yarısından fazlası (yüzde 50,6’sı) sokakta ya da açık alanda işkence ve kötü muamele gördü.

Gözaltı sürecinde işkence gördüğünü belirten her iki kişiden birinin (50,7) götürüldüğü emniyet müdürlüklerinde işkenceye ve kötü muameleye maruz kaldığı tespit edildi. Vakfa başvuranlardan 131’i İstanbul Emniyet Müdürlüğü’nde, 103’ü Van Emniyet Müdürlüğü’nde işkence ve kötü muamele gördüğünü belirtti.

Karakollar, jandarma komutanlıkları/karakolları kadar gözaltı araçlarında da işkence ve kötü muamele sürdü. Gözaltı sürecinde işkence görenlerin yüzde 30,7’si araç içinde kolluk güçlerinin işkence ve kötü muamelesine maruz kaldı.

Onur ayı detayı

Raporda, Onur Ayı etkinliklerine yönelik engellemeler ve kolluk müdahaleleri nedeniyle İstanbul, Ankara ve İzmir’deki tedavi merkezlerine yapılan başvuruların Haziran ayında ciddi şekilde yoğunlaştığına dikkat çekildi.

Başvuranları yüzde 68,8’i Doğu ve Güneydoğu Anadolu doğumlu

Raporda; Diyarbakır, Van ve Cizre’deki TİHV merkezlerine yapılan başvuruların her yıl giderek arttığının da altı çizildi. Bu durumun bölgede ifade özgürlüğü ile barışçıl toplantı ve gösteri özgürlüğüne yönelik yasaklamalarla birlikte ele alınması gerektiği vurgulandı.

Ayrıca raporda, gördüğü işkence ve kötü muamele nedeniyle vakfa başvuranların yüzde 68,8’nin Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgesi doğumlu kişiler olduğu aktarıldı.

Kolluk eşliğinde adli muayene

Gözaltında adli muayene süreçlerinde yaşanan hak ihlalleri de rapora yansıdı. İşkence gördüğü için TİHV’e başvuranların çoğunluğu, gözaltı süreçlerinde adli muayeneleri yapılırken kolluk güçleri muayenehaneden çıkarılmadığını, yakınmalarının dinlenmediğini anlattı.