Diyarbakır’daki Gre Fılla arkeoloji kazı alanı neden kapatıldı?

Ahmet BARAN/YENİGÜN HABER – Diyarbakır'ın Kocaköy ilçesinde buluna Gre Fılla Höyüğü'nde yürütülen arkeolojik kazı alanının alelacele kapatılması merak konusu oldu. Konu ile ilgili TBMM'de araştırma komisyonu kurulmasını istendi.

DEM Parti Diyarbakır Milletvekili Ceylan Akça Cupolo, Diyarbakır'ın Kocaköy ilçesindeki Gre Fılla Höyük'teki kazı çalışmalarının araştırılmasını istedi ve çalışmalarla ilgili Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’a yanıtlaması istemiyle soru önergesi verdi.

Verilen soru önergesinde; 2018'den bu yana Diyarbakır Müze Müdürlüğü başkanlığında Kocaeli Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ayşe Tuba Ökse'nin bilimsel danışmanlığında kazı çalışması yürütülen höyükte, bugüne dek 2 bin 687 eser gün yüzüne çıkarıldı. Günümüzden 11-12 bin yıl öncesine ait yerleşim yerinde yürütülen kazılarda en eski yerleşik topluluklara ait bulgulara rastlandığı" hatırlatılarak, "Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun “Baraj Alanından etkilenen Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına” ilişkin kararı doğrultusunda 2021 yılında Bilim Komisyonu tarafından hazırlanan rapora dikkat çeken Akça-Cupolo, komisyon kararlarına karşın Girê Filla Höyüğü'nde bilimsellikten uzak çalışmalar yürütüldüğünü" iddasında bulunuldu.

Sorular

Kazılarda bulunan 11-12 bin yıllık yapıların, "hafriyat kaldırma" yöntemiyle taşındığını ve eski Diyarbakır Cezaevi binasının avlusuna “istiflendiğini” söyleyen Akça-Cupolo’nun soruları şöyle:

1. Girê Filla kazıları kim tarafından, hangi bilim insanlarının katılımı ve katkılarıyla yürütülmüştür?

2. Kazı çalışmaları sonucunda bilimsel açıdan önemli bulgular açığa çıkmasına rağmen arkeolojik kazı neden küçük bir bölümle sınırlı bırakılmış ve genişletilmemiştir?

3. Bütün bilim dünyasının dikkatini bölgeye çeken neolitik dönem oval planlı yapılar ile insan ve hayvan heykellerinin açığa çıkarıldığı Girê Filla kazı alanı neden alelacele kapatılmış ve kazı çalışmalarına devam edilmemiştir?

4. Kazı çalışmalarında açığa çıkarılan oval planlı yapılar neden yerinde korunamamış ve taşınmasına karar verilmiştir?

5. Dönem itibarıyla Göbeklitepe ile çağdaş olduğu tespit edilen, Diyarbakır’ın Göbeklitepe’si olarak isimlendirilen ve dünyadaki heyecan verici 10 keşiften biri olarak bilinen Girê Filla’nın sular altında kalmasında kamu yararı gözetilmiş midir?

6. Bilim komisyonu tarafından hazırlanan raporda söz konusu yapıların taşınması noktasında sunulan önerilere neden uyulmamıştır?

7. Söz konusu yapılar taşınırken hangi bilimsel heyetin katılımı ve katkıları sağlanmıştır?

8. Dünya genelinde hassasiyetle yaklaşılan ve ciddi maliyetli projelerle gerçekleştirilen tarihi nitelikteki mimari yapıların taşınma örnekleri göz önüne alındığında Girê Filla’daki yapıların taşınması ve yeniden kurulumu için herhangi bir proje hazırlanmış mıdır?

9. Diyarbakır’ın tanıtımına ve aynı zamanda bölge turizmine de katkı sunabilecek nitelikteki bu oval yapıların elemanları taşındığı alanda hangi şartlarda bulundurulmakta ve güvenliği nasıl sağlanmaktadır?

10. Taşınan oval planlı yapı elemanlarının tahribatının önüne geçmek için hangi tedbirler alınmıştır? Yapılar için gereken saklama koşulları sağlanmış mıdır?

11. Söz konusu yapı elemanları taşınırken zarar görmüş müdür?

12. Projelendirilmeksizin ve numaralandırılma dahi yapılmadan kaldırılan yapı elemanları hangi bilimsel metotla yeniden ayağa kaldırılacaktır?