Yazar Mutlu Can: Dilimiz yok edilmeyle yüz yüze bırakılıyor

Yazar ve Zazaca eğitmeni Mutlu Can, son kitabı Bi KESA RojebiRojeKirmanckî (Zazakî)/KESA ile Günbegün Kırmancca (Zazaca) kitabının kokteylini Diyarbakır’da yaptı. Programda konuşan Can, “Zazaca'nın yok olma söylemi adeta birilerinin diline pelesenk ettiği UNESCO tabirini, ayıplıyorum. Bizim dilimiz kaybolmaya yüz tutmuş, yok edilmeyle yüz yüze bırakılıyor” dedi.

Gülbahar ALTAŞ/YENİGÜN - Çok sayıda kitapseverin katıldığı kokteylde yazar Mutlu Can, kitabına ve Zazakî’ye dair söyleşi yaptı. Sanatçı Mehmet Atlı’nın da dinletisinin sunulduğu programda, Can, çalışmalarına dair Diyabakır Yenigün’e konuştu.

Kitabın, Zazaca öğrenmek isteyenlere bir alternatif olmayı vaat ettiğini anlatan Can, “Zazaca'nın yok olma söylemi adeta birilerinin diline pelesenk ettiği UNESCO tabirini, ayıplıyorum. Bizim dilimiz kaybolmaya yüz tutmuş, yok edilmeyle yüz yüze bırakılıyor. Kaybolmaya yüz tutulan bakırcılık, kalaycılık, bu tipler haklardır. Bizim dilimiz yok olmakla yüz yüze bırakılıyor. Bunu da belirterek benim dile karşı yaklaşımım. Benim dile bakışım otantik bir bakış açısı değil. Ben bir Kürt olarak, bir Zaza Kürt’ü olarak kendimi elimden gelebildiğince dil konusunda Zazaki konusunda çalışma bağlamında sorumlu görüyorum” dedi.

Yaklaşık 12 yıldır elinden geldiğince bu alanda çalışıp, hizmet ettiğini dile getiren Can, “Amacım Kirmanckî’nin yok olmamasını başarmak değil, bu bireysel çabalarla olacak bir şey değil. Kuşkusuz son tahlilde bir dilin var oluşu, statüsüyle ilgilidir. Yani temel ve asli önceliğimiz ve hedefimiz Kürtçe'nin hem Kurmanci hem Zazakî lehçelerinde ana dil eğitimi sağlanması ancak böylelikle sadece Kırmanckî için değil, Kurmanci içinde hayatta kalma ve geleceğini garanti altına alma imkânı var, kuşkusuz böyle mümkün olur. Ama o güne kadar bizim Kürt örgütlerimizin bunu devletten beklemesi doğru değil, herkes çabalayabilir. Herkes bilgisi, yetenekleri ve imkanları çerçevesinde dil çalışmalarını ya yapmalı ya da yapamıyorsa bir şekilde destek sunması gerekiyor” dedi.

Kürtler, dillerini sahipleniyor mu? Sorusuna Can, şu yanıtı verdi:

“Kürtler konusunda bir şey söylemem. Benim haddimi aşar, ben onu söyleyemem. Bu konuda bir şey söylemeyi doğru görmüyorum. Ancak Kürtlerin korkunç bir şekilde yani 40- 50 yıl öncesiyle kıyaslanmayacak ölçüde bir bombardımanla dillerinin asimile edildiğini görüyoruz. Yani bütün hayatın akışı neydi? İnternet, asimilasyonu 4 -5 kat artırdı. Bu anlamda Kürtlerin korkunç bir şekilde dilleri ve kültürleri yok olma durumuyla karşı karşıya kalıyor. Buna karşı tabii ki politik bilinci dil bilinci,millet bilinci, milli şuur sahibi olan Kürtler bu biçimde, uyanık duruyorlar, uyanık hareket ediyorlar. Ellerinden geldikçe az çok Kürt dil aktivitelerini kimileri içinden, kimileri dışından destekleyerek yapıyor. Bu da önemli bir çaba. Yani Kürtler bu konuda yetersizdir, ilgisizdir demek benim kanımca doğru bir ifade değil.”

‘Kırmanckî uzun ömürlü olacak’

Zazaca Eğitmeni Mutlu Can, iki yıllık çalışmanın ürünlerini ve kendi öğretim deneyimlerini harmanlayarak Zazaca öğrenmek isteyenler için yeni bir kaynak oluşturduğunu belirterek, iki ciltten ve 512 sayfadan oluşan kaynak kitap, alışılagelen gramer kitabı ve resimli sözlük türlerinden farklı konsepti ile öne çıkarttığın aktardı.

Son kitabı KESA (Kaplumbağa) kitabına ve ismine dair ise Can, şunları söyledi:

Niye Kesa yani Kaplumbağa? Çünkü kaplumbağa biliyorsunuz ağır ağır sağlam, emin adımlarla ilerleyen ve hedefine varan bir canlı. Ben de 17 Nisan 2020’de Kesa’nın çalışmasına başladım. Yani bugün üçüncü yılın içerisindeyiz. Üçüncü yılın sonuna doğru ilerliyoruz. Ki, üçüncü yılın bitimi olan 17 Nisan 2023’te sosyal medya sayfası olan bu çalışmama noktayı koyacağım.  Bu ilk 2 yılın yani 2020 ve 2021’inkart şeklindeki birikimlerinin profesyonel bir grafik çalışmasıyla kitaba dönüşmüş hali. Şimdi başa dönersem Kesa, işte dedik ya ben de her gün bir kart amatör olarak paylaştım. Her gün, pazar günleri, yılbaşı ve dini bayramlar hariç istediğim şu mesajı vereyim, siz de ağır ağır bir sembol olarak gün be gün öğrenebilirsiniz, yapabilirsiniz yani o anlamda bir tema olarak, imge olarak kullandım. ‘Kesa gibi gün gün öğrenebilirsiniz, sonuca ulaşabilirsiniz. Belli ölçüde öğrenebilirsiniz ana dilinizi.İkincisi de; malum uzun ömürlü bir hayvandır. Hani çokça demin söylediğim gibi işte Kırmanckî yok oluyor falan buna da bir göndermeydi.”