Heyelan mı, hafriyat mı? TARİHE SAYGISIZLIK!

Lice-Genç karayolu üzerinde bulunan tarihi Birkleyn Mağarası’nın girişine büyük kayalardan oluşan hafriyat döküldü. Molozların kim veya kimler tarafından döküldüğü bilinmezken, bölgeyi ziyaret eden vatandaşlar duruma tepki gösterdi. Bin yılların mirası olan mağarayahafriyat dökülmesini tarihe saygısızlık olarak nitelendiren vatandaşlar, konuyla ile ilgili tüm kurumlardan gerekli önlemleri almasını istedi. Konuya ilişkin görüştüğümüz Birkleyn Mağaralarının bulunduğu Abalı/Korxa Mahalle Muhtarı Recep Kayran ise, söz konusu bölgeye hafriyat dökülmediğini savundu. Kayran, oluşan görüntünün aşırı yağışlardan kaynaklı toprak kayması olduğunu ileri sürdü

Mesut FİĞANÇİÇEK/Yenigün Özel

DİYARBAKIR YENİGÜN - Diyarbakır’ın Lice İlçesi’nde bulunan Bırkleyn Çayı üzerindeki mağaralar bakımsız bırakılarak adeta kaderine terk edildi. Lice-Genç karayolunun 25. kilometresinde bulunan ve özellikle yaz mevsiminde bölge halkının yoğun şekilde ziyaret ettiği Antik Birkleyn Mağaraları’nın girişine hafriyat döküldü. Batılı kaynaklarca The Tıgrıs Tunnel (Dicle Tüneli) olarak adlandırılan mağaraların giriş kısmına boşaltılan hafriyatlar, Dicle Nehri’nin en önemli su kaynağının akışını engellerken, tarihte askeri üs olarak kullanılan kaledeki gözetleme kulelerine ve adakların kesildiği sunaklara çıkan kaya merdivenlerin girişini de kapattı. Mağaranın hemen üst kısmında bulunan alandan aşağıya doğru kimliği belirsiz kişi veya kişiler tarafından boşaltılan büyük kaya parçalarından oluşan hafriyatla hem kültürel mirasa yapılan saygısızlık hem de yetkililerin ilgisizliği gözler önüne serildi.

‘Birkleyn Mağaraları’na sahip çıkmalıyız’

Büyük kaya parçalarından oluşan hafriyatın dökülmesi ile Dicle Nehri’nin en önemli su kaynağının akışı engellenirken, bölgeye piknik için giden vatandaşlar gördükleri manzaraya tepki gösterdi. Bin yılların mirası olan Antik Birkleyn Mağaraları’na dökülen hafriyatın neden buraya döküldüğünü anlam veremediklerini belirten vatandaşlar, doğal güzelliği ile insanı büyüleyen Birkleyn Mağaraları’na sahip çıkılması gerektiğini söyledi.

‘Lice’nin turizme açılması gerekiyor’

Bırkleyn Çayı’nın hemen üst kısmında bulunan ve araç girişine müsait olan toprak alandan aşağıya doğru dökülen kaya parçalarının yakın bir yerden buraya getirildiğini belirten vatandaşlar, hem Belediye’nin hem de Kaymakamlığın ilgisizliğinden dert yandı.  Vatandaşlar, “Tarihi ve doğal güzelliği ile hayranlık uyandıran böyle bir yerin korunması, çevre düzenlemesi yapılması şart. Oysa hazinecilerin, fırsatçıların insafına bırakılmış bir durumda. Burada hem tarih hem de doğa katlediliyor… Lice denince insanların aklına uyuşturucu ve çatışmalar geliyor.

Oysa dünya tarihine ışık tutacak bir yer burası ve birçok medeniyete ait izler var Lice’nin her tarafında. Sadece Bırkleyn değil, Eshab-ı Keyf, DekyanusveBırkleyn Mağaraları,Kabakaya (Antax) köyünde bulunan Antax kalesi ve Camisi, Çeper (XanaKelê) köyünde bulunan ve 4. Murat döneminden kalan Han ve Kale, Ortaç (Nenyas) köyünde bulunan tarihi çeşme ve daha diğer değerler ile Lice’nin turizme açılması lazım. O zaman görün bakalım burada uyuşturucunun adı anlıyor mu? Herhalde böylesi işlerine geliyor. Başta Belediye, Kaymakamlık ve tüm yetkililerin bir yerinden tutup Lice’yi eski güzel durumuna getirmesi lazım. Herkesin elbirliğiyle Lice’ye giydirilen deli gömleğini çıkarması için çalışmalara ortak olması lazım. Sadece devlet ve ilgili kurumlar değil, Licelilerin de bu değerlere sahip çıkması lazım. Lice, kültür, tarih, edebiyatla anılan bir yerdir ve asıl kimliğine dönmesi için bu tür çalışmalara bir an önce hız verilmesi lazım” dedi.

‘Böyle yerler tüm insanlığın ortak değeridir’

Yaz mevsiminde her gün yüzlerce insanın piknik amacıyla ziyaret ettiği tarihi mekanın halinin içler acısı olduğunu belirten vatandaşlar, “Yazıktır günahtır. Tarihi yerlerimizi bu saygısızlığı yapmamamız gerekiyor. Antik Birkleyn Mağaraları gibi yerler tüm insanlığın ortak değerleridir. Onlara sahip çıkmalıyız. Kirleterek, tahrip ederek tarihi mekanlara saygısızlık yapılmaması gerekiyor. Bu nedenle başta vatandaşlar olmaz üzere herkes üzerine düşeni yapması gerekiyor. Burada yetkililere büyük görevler düşüyor. Bu tür tarihi değerler için önemli tedbirler alınması gerekiyor. Bunun için yetkililerin biran önce harekete geçmesini temenni ediyoruz” diye konuştu.

Muhtar: Oluşan görüntü aşırı yağışlardan kaynaklı

Konu ile ilgili görüştüğümüz Birkleyn Mağaraları’nın bulunduğu Abalı (Korxa) Mahalle Muhtarı Recep Kayran ise, Mağaraların bulunduğu bölgeye herhangi bir hafriyatın dökülmediğini savundu. Oluşan görüntünün aşırı yağışlardan kaynaklı toprak kayması olduğunu ileri süren Bırkeyn ile ilgili çevre çalışması yapılması gerektiğinin altını çizdi. Kayran, “Ben geçen yıl hem Kaymakamlığa hem de Belediye’ye (kayyım döneminde) dilekçe ile başvurdum. Hem kaçak kazıların önlenmesi hem de temizlik ve farklı durumların önlenmesi için bölgede bekçi görevlendirilmesi konusunda talepte bulundum. Ne yazık ki bir cevap alamadım. Herkesin buraya sahip çıkması lazım” dedi.

Dicle’nin doğduğu yer: Birkleyn Mağaraları

Antik Çağ'da Dicle’nin doğduğu yer yani Birkleyn Mağaraları. Birkleyin Suyu'nun önce yerin altından aktığı ve doğal bir tünelden sonra yeryüzüne çıktığı yere Birklyen ya da Dicle Tüneli ismi verilmiştir. Antik Çağlarda, bu suyun kaybolduğu yerin altına indiği yer “dünyanın bittiği yer olarak” tanımlanmıştır. Pilinius bu geçidi “ölülerin yer altı dünyasına geçtiği yer” olarak tanımlamıştır. Birbirine paralel olarak uzanan bu kayalığın içerisinde üç mağara bulunmaktadır. Bunlardan güneydeki kayalığın altında ve içerisinden akan Birkleyn Suyu’nun bulunduğu mağaraya Asur Kralı I.Tiglatpileser (M.Ö. 1114-1076) ve III.Salmanassar (M.Ö. 859-828)’a ait 3 kabartma ve 5 çivi yazıtlı kitabe vardır.