‘Her topraktan çömlek yapılmaz’

Mezopotamya’nın köklü zanaatlarından biri olan çömlekçilik günümüzde ayakta kalmaya çalışıyor. Gelişen teknolojiyle birlikte unutulmaya yüz tutmuş meslekler arasına giren çömlekçilik, az sayıda kalan ustalarının ellinde şekilleniyor. Bu ustalardan bir olan Mehmet Özkalkan, çarşı pazarlarda satılan çömleklerin kalitesiz topraklardan yapıldığını ve sağlıksız olduğunu  söyledi. Her topraktan çömlek yapılamayacağının altını çizen Özkalkan, “Kaliteli bir çömleği ancak dağ çamurundan yapılabilir.  Şimdi şehirlerde yapıyorlar. Bunların hepsi sağlıksız, bunlar koku yapar, dağılır, patlar, çatlar” dedi

Süleyman Özdemir / YENİGÜN ÖZEL - Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Diyarbakır’ın eski meslekleri günümüzde ayakta kalabilmek için direniyor. Zanaatlarının kaybolmaması için büyük çaba harcayan günümüz ustaları ise, mesleklerinin geleceğinden endişe ediyor. Bu zanaatlardan biri de çömlekçilik. İnsanlık tarihi kadar eski bir meslek olan çömlekçilik, gelişen teknoloji ile birlikte unutulmaya yüz tutmuş meslekler arası girdi.  Bir zamanların en gözde meslekleri arasında yer alan çömlekçilik, şimdilerde sayıları oldukça az kalan ustaların elinde şekilleniyor.

Mesleğini yaşatmaya çalışıyor

Bu ustalardan biri olan Mehmet Özkalkan, Diyarbakır’ın Sur İlçesi’ndeki ara bir sokakta çömlek üretimi yaparak mesleğini ve zanaatını yaşatmaya çalışıyor. Bu işi yapan 4’üncü nesil olan Özkalkan, çömlek kültürüne olan duyarsızlıktan dert yanıyor. Uzun yıllardır çamura çekil veren Mehmet usta, çömlekçilik zanaatının Mezopotamya’nın köklü bir kültürü olduğunu söyledi.  Çömlekçilik mesleğinin herkes tarafından gelişi güzel bir şekilde yapılmasına tepki gösteren Özkalkan, Bir çok yerde yapılan çömleklerin sağlıksız olduğunu savundu.

‘Kaliteli bir çömleği ancak dağ çamurundan yapılır’

Bu işi çarşıda AVM’de, baharatçılarda ve semt pazarlarında yapınanların olduğunu vurgulayan Mehmet usta, “Ancak onlar sağlıksız topraklardan çömlek yapıp satıyorlar. Ben ise özel dağ çamurundan özel olarak yapıyorum ve satıyorum.  Kaliteli bir çömleği ancak dağ çamurundan yapılabilir.  Beni bilen insanlar var. Çömleği iyi topraktan yaptığım için. Her topraktan çömlek yapılmaz. Bu iş Türkiye’de iki yerde yapılır. Birincisi Eskişehir’in dağ köyü var Mihalıççık  ve Güneydoğu’nun tüm dağ çamurları. Şehir olmaz. Dağdaki çamurdan çömlek yapılır. Şimdi şehirlerde yapıyorlar. Bunların hepsi sağlıksız, bunlar koku yapar, dağılır, patlar, çatlar” diye konuştu.

‘Yeni ustalar yetişmiyor’

Yeni ustaların yetişmediğine dikkat çeken Mehmet Özkalkan, “Mesleğimi üretimi devam ettirerek ayakta tutmaya çalışıyorum. Çok isterdim iyi bir usta yetiştirmeyi ancak mesleğimi şimdiye kadar kimseye öğretemedim. Yeni gençlerin maalesef bir meslek sahibi olma gibi bir girişimleri yok. Bu nedenle mesleği öğretemiyoruz. Daha önce birkaç tane genç yanımda yetiştirmek için çalıştırdım. Bana kardan çok zarar verdiler. Hiçbir faydaları olmadı. İnanıyorum ki benden sonrada bu işi yapacak kimse kalmayacak” ifadelerini kullandı.

‘Çömlek Mezopotamya’nın tarihi bir kültürüdür’

Çömleğin tarihi hakkında da bilgi veren çömlek ustası Mehmet Özkalkan şunları söyledi;

“Topraktan yapılan çömlek sanatı geçmişten beri Mezopotamya’nın Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin tarihi bir kültürüdür. Maalesef Diyarbakır gibi bir yerde bir çömlek üretim atölyesi yok. Ne belediyeler, ne kaymakamlıklar nede valilikler bu mesleğe bir destek vermiyor. Konuyla ilgili başvurular yapmama rağmen sonuç alamdım. Benim şuan küçük bir atölyem var. Ufak olduğu için çok fazla üretim yapamıyorum. Bir çok aletim de var eski den kalma aletlerim de ancak maddi gücüm olmadığı için bir iş öğretme sistemi kuramıyorum. Böyle bir yer kurmak için 500 bin liradan fazla bir bütçe gerekiyor. Maalesef bu kültürümüz ama bunu yansıtamıyoruz. İsterdim ki bir destek verilsin bana, yeni nesile öğreteyim bu mesleği. Ancak herhangi bir destek verilmedi. Yaptığım başvurulara da dönüş yapılmadı.”