11 yılda 2 bin 500 genç işçi yaşamını yitirdi

İSİG Meclisi, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı'nda 2013-2024 arası döneminde genç işçi ölümlerine ilişkin rapor yayımlandı. İSİG'in raporunda 2013-2024 yılları arasında hayatını kaybeden en az 2 bin 500 genç işçi olduğu vurgulandı. İSİG tarafından yapılan açıklamada,

"Raporumuzu, 11 Mayıs 2024 Cumartesi günü Balıkesir Karesi’de önünü kesen kişi tarafından öldürülen Balıkesir Üniversitesi Turizm Rehberliği Bölümü öğrencisi, Dominos Pizza moto kuryesi, 20 yaşındaki Ata Emre Akman şahsında tüm kaybettiğimiz genç işçilere adıyoruz…" denildi.

Rapora göre, 2013 yılında en az 193 genç işçi, 2014 yılında en az 226 genç işçi, 2015 yılında en az 222 genç işçi, 2016 yılında en az 233 genç işçi, 2017 yılında en az 232 genç işçi, 2018 yılında en az 225 genç işçi, 2019 yılında en az 206 genç işçi, 2020 yılında en az 202 genç işçi, 2021 yılında en az 174 genç işçi, 2022 yılında en az 252 genç işçi, 2023 yılında en az 260 genç işçi ve 2024 yılının ilk dört ayında en az 75 genç işçi olmak üzere; 2013-2024 yılları döneminde "en az" 2 bin 500 genç işçi hayatını kaybetti.

Raporda "Genç işçi ölümleri pandemide kısmen düşüş eğilimi gösterse de (çalışma kısıtı göz önüne alınmalı) özellikle 2021 yılı Eylül ayı ile beraber derinleşen (döviz-enflasyon yükselişi ile hissettiğimiz) yoksullaştırma politikaları sonucu hızla artmıştır" ifadelerine yer verildi.

İŞ KOLLARINA GÖRE DAĞILIM

2013-2024 yılları döneminde genç işçi iş cinayetlerinin işkollarına göre dağılımı ise raporda, şu şekilde verildi:

“İnşaat, Yol işkolunda 656 genç; Tarım, Orman işkolunda 424 genç (296 işçi ve 128 çiftçi); Konaklama, Eğlence işkolunda 203 genç; Taşımacılık işkolunda 162 genç; Metal işkolunda 149 genç; Madencilik işkolunda 146 genç; Ticaret, Büro, Eğitim, Sinema işkolunda 114 genç; Belediye, Genel İşler işkolunda 90 genç; Enerji işkolunda 86 genç; Gıda, Şeker işkolunda 62 genç; Tekstil, Deri işkolunda 59 genç; Sağlık, Sosyal Hizmetler işkolunda 57 genç; Savunma, Güvenlik işkolunda 54 genç; Petro-Kimya, Lastik işkolunda 48 genç; Gemi, Tersane, Deniz, Liman işkolunda 43 genç; Çimento, Toprak, Cam işkolunda 28 genç; Ağaç, Kağıt işkolunda 27 genç; Basın, Gazetecilik işkolunda 15 genç; İletişim işkolunda 4 genç; Banka, Finans, Sigorta işkolunda 1 genç; elimizdeki veriler ışığında çalıştığı işkolunu belirleyemediğimiz 72 genç işçi hayatını kaybetti.

GENÇ İŞÇİ ÖLÜMLERİNİN YÜZDE 93’ÜNÜ ÜCRETLİ

İstihdam dağılımına baktığımızda genç işçi ölümlerinin yüzde 93’ünü ücretliler oluşturuyor. Bu durum geçmiş yıllara göre bugün gençlerin ücret dışında bir gelir sahibi olmadığını ve yaşamak için çalışmak (İSİG tabiriyle çalışmak için yaşamak) zorunda olduklarını gösteriyor.

Sektörel dağılıma baktığımızda genç işçi ölümlerinin yüzde 34’ünü sanayi, yüzde 27’sini inşaat, yüzde 22’sini hizmetler ve yüzde 17’sini tarım oluşturuyor. Genç işçi ölümlerinin başta metal, maden, enerji olmak üzere sanayide yoğunlaştığını görüyoruz. Yine şehirleşmenin bir sonucu olarak inşaaatlarda ve hizmetlerde genç işçi ölümleri artıyor. Çocuk işçi ölümlerinin yarısından fazlasını oluşturan tarımdaki ölümler ise bu yaş grubunda giderek düşüş eğilimi gösteriyor.

İşkolları açısından baktığımızda ise son yıllarda dikkat çekilmesi gereken işkolu “konaklama”. Son beş yıldır (özel olarak moto kurye mesleğinin artışının yanısıra) bu işkolunda güvencesizlik temelinde yaşanan kitlesel işçileşmenin bir sonucu bu.

GENÇ İŞÇİ İŞ CİNAYETLERİNİN NEDENLERİNE GÖRE DAĞILIM

2013-2024 yılları döneminde genç işçi iş cinayetlerinin nedenlerine göre dağılımı şöyle:

“Trafik, Servis Kazası nedeniyle 590 genç; Yüksekten Düşme nedeniyle 407 genç; Ezilme, Göçük nedeniyle 385 genç; Elektrik Çarpması nedeniyle 231 genç; Zehirlenme, Boğulma nedeniyle 201 genç; Şiddet nedeniyle 154 genç; Patlama, Yanma nedeniyle 113 genç; İntihar nedeniyle 95 genç; Kalp Krizi, Beyin Kanaması nedeniyle 72 genç; Nesne Çarpması, Düşmesi nedeniyle 57 genç; Kesilme, Kopma nedeniyle 29 genç; diğer nedenlerden dolayı 166 genç işçi hayatını kaybetti.

Özellikle tarım ve taşımacılık nedenli trafik ve servis kazası, inşaat nedenli yüksekten düşme ve sanayi işkollarından dolayı ezilme öne çıkıyor. Ancak elektrik çarpması gibi çok ucuza önlemler ile engellenebilecek ölümlerin oransal olarak bu kadar fazla olması keza benzer şekilde zehirlenme ve boğulmaların çokluğu, genç işçilerin çalışma koşullarına dair (aşırı-yoğun-fazla çalışma, önlem ve denetimsizlik) zemini ortaya koyuyor.

GENÇ İŞÇİ İŞ CİNAYETLERİNİN YAŞLARA GÖRE DAĞILIM

2013-2024 yılları döneminde genç işçi iş cinayetlerinin yaşlara göre dağılımı şöyle:

“18 yaşında 205 genç, 19 yaşında 279 genç, 20 yaşında 288 genç, 21 yaşında 231 genç, 22 yaşında 318 genç, 23 yaşında 350 genç, 24 yaşında 342 genç ve 25 yaşında 487 genç işçi hayatını kaybetti.

18 yaşında ölen genç işçileri (18 yaşını tamamlamış) olarak değerlendiriyoruz (Bazı işçiler 18 yaşını doldurmamış “çocuk işçi” olabilir. Ancak kimlik bilgilerini tam olarak öğrenemiyoruz)

Tersi bir durum da 25 yaş için olabilir. Bu yaş için tespit ettiğimiz işçilerin bir kısmı 26 yaşında olabilir ama benzer bir nedenle 25 yaş olarak değerlendiriyoruz.”

GENÇ İŞÇİ İŞ CİNAYETLERİNİN CİNSİYETLERE GÖRE DAĞILIM

2013-2024 yılları döneminde genç işçi iş cinayetlerinin cinsiyetlere göre dağılımı şöyle:

“214 kadın ve 2286 erkek işçi hayatını kaybetti. Genç kadın işçiler yoğunlukla mevsimlik tarımda, gıda-kimya-tekstil gibi sanayi işkollarında, market-büro-lokanta gibi hizmetlerde, sağlık alanında ve genel işler işkollarında çalışıyordu.”