Türkiye’de büyük metropol şehirler başta olmak üzere her şehirde birçok trafik kaza meydana gelmektedir. Meydana gelen bu trafik kazaları ile birlikte Türkiye'de araç kullananların en çok merak ettiği ve araştırdığı konuların başında 'Kaza yapıldığında araç değer kaybeder mi?' sorusu sorulmaktadır.
Trafik kazalarında hasar gören araçlar yenilenip eski haline dönse hatta eski halinden daha iyi durumda olsa bile bu araçlar TRAMER kayıtlarına hasarlı araç olarak geçmekte ve aracın değer kaybettiği anlamına gelmektedir. Peki, böyle bir durumda araç değer kaybını kim öder? Araç değer kaybı nedir? Bu yazımda okurlarıma çok merak edilen bu sorunun cevabını vermeye çalışacağım.
ARAÇ DEĞER KAYBI NEDİR?
“Kazadan önceki ikinci el piyasa değeri ile kazadan sonraki ikinci el piyasa değeri arasındaki düşüş farkına ‘araç değer kaybı’ denir. Hasar alan araç, onarım görüp eski haline geri dönse de, kusursuz bir onarım ve yapılanma geçirse de arabanın satışındaki fiyat kaza öncesi belirlenen fiyattan daha düşük olacaktır. İşte bu düşüş araç değer kaybını oluşturur.
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi (2002/130 E. 2002/4512 K. sayılı) kararında, ‘(...) tamamen onarılmış olsa bile kazaya uğrayan araba, tahribatın izlerini taşıyacağından onarıldıktan sonra rayiç değerinin olaydan önceki mübadele değerinden az olacağının kabulü gerekir. Aracın onarılmış durumdaki değeri, ne kadar iyi onarılmış olursa olsun kural olarak aynı nitelikteki hiç hasara uğramayan araç değerinden düşüktür ve bu da cari değerinden kaybettirmektedir’ değerlendirmesi yapmıştır. Özetle, kazadan sonra ne kadar iyi tamir edilirse edilsin, aracın değeri, daha önceki ikinci el piyasa değerinden daha düşük olmaktadır.
Araç değer kaybı tazminatını talep edebilmek için bazı şartlar vardır. Öncelikle meydana gelen kazada aracı değer kaybeden sürücünün az da olsa kusurlu olması karşı tarafın ise %100 kusurlu olmaması gerekmekte ve aracın pert olmaması gerekmektedir. Bu şartlar gerçekleşmediği sürece tazminat talep edilemeyecektir.
Araç Değer Kaybı Tazminatı Kimden, Ne Şekilde Ve Hangi Sürede Talep Edilebilir?
Araç sahibinin, karşı tarafın kusuru nedeniyle aracı zarar görürse, tazminat için öncelikle karşı tarafın trafik sigortasına başvurulması gerekir. Trafik sigortasına başvurmamış olanlar araç değer kaybı tazminat davası açamazlar. Bu başvuru aynı zamanda davanın açılması için de bir usul şartıdır. Sigorta ettiren, trafik sigortasından gerekli cevabı alamaz veya zararının karşılanmadığını ya da yeterli olmadığını düşünürse, bu aşamadan sonra genel mahkemelerde dava açabileceği gibi bir diğer seçenek olarak da 5684 sayılı Kanunun 30. Maddesinin 13. Fıkrasında yer alan “Sigorta Tahkim Komisyonuna” başvurabilir. Bu iki yoldan hangisine başvuracağı konusunda kişi serbesttir. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu m.97’ye göre; “Zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerekir. Sigorta kuruluşunun başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması veya verilen cevabın talebi karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması hâlinde, zarar gören dava açabilir veya 5684 sayılı Kanun çerçevesinde tahkime başvurabilir.
Sigorta Tahkim Kurumu kendisine yapılan başvuruları, mahkemelere nazaran daha az sürede sonuçlandırmaktadır. Genellikle yapılan başvurular üzerine 0-6 ay arasında kararlar çıkmaktadır. Ancak mahkemelere yapılan başvurularda bu süreç 1-2 yılı bulabilmektedir. Sigorta Tahkimin vermiş olduğu 0-5.000 TL arası kararlar kesindir. 5.000-40.000 TL arasındaki kararlar itiraza tabidir ve 40.000 TL üzerindeki kararlar ise temyiz edilebilir.
Ancak unutulmamalıdır ki; Sigorta Tahkime başvurabilmek için, başvuru yapılan sigortanın tahkim şartlarını kabul etmesi gerekmektedir. Eğer başvuru yapılan Sigorta Şirketi tahkim şartlarını kabul etmemiş ise bu durumda, ilgili sigorta aleyhine sadece dava açılabilecektir.
Kişi dava açmadan önce mutlaka dava şartı olan arabuluculuğa başvurması gerekmektedir. Arabulucuya başvurulmadan açılacak davalar reddedilecektir. Burada önemli bir ayrıma değinmek gerekirse; Sigorta Tahkime yapılacak başvurularda Arabuluculuk şart değilken, dava açılmasında ise şarttır.
Araçta meydana gelen değer kaybı tazminatının dava yoluyla talep edilmesi halinde, Görevli Mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi olacaktır. Değer kaybı talebinde bulunmak için yasal sürelere de dikkat edilmelidir. Zira araçta meydana gelen değer kayıpları için kanundaki yasal süre, zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren 2 Yıl ve her halde zararın meydana gelmesinden itibaren 10 Yıldır. Bu süreler geçtikten sonra açılan davalar reddedilecektir.