2015 Temmuz ayından beri UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alan Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçelerini ‘Tehlike Altındaki Dünya Mirası Listesine’ aldığı duyuruldu.
Konu ile ilgili nihayi karar, 9 Eylül’de Riyad’da başlayan Kültürel Miras Merkezi toplantısında kesinleşmesi bekleniyor. Toplantı bugün (15 Eylül) sona eriyor.
Geçtiğimiz hafta Surların ve Hevsel Bahçelerinin miras dışı kalma ihtimali ile ilgili Diyarbakır Kent Koruma ve Dayanışma Platformu 8 Eylül’de basın açıklama düzenledi.
Toplantıda alanda yapılmış çalışmaların büyük bölümünün yanlış olduğu belirterek, yanlışlardan dönülmesi çağrısı yapıldı.
Peki, neydi bu yanlışlar?
Platforma göre, çatışmalardan etkilenmediği halde tescilli yapıların birçoğunun esnada yıktırıldığı; Suriçi’nin kamulaştırılması, alanla ilgili yetkinin Kültür ve Turizm Bakanlığından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına devredilmesiyle hız kazandığı yönünde.
Yine çatışmaların yaşanmadığı Alipaşa ve Lalebey Mahallelerinde çatışma sonrası (ki bu karar çatışmalar yaşanmadan alınmıştı) yapılan kentsel dönüşüm çalışmalarının başlaması.
Bunu açıkça belirtmek gerek, Suriçi’nde yapılanlar her ne kadar, fiziki yapıyı değiştirmiş olsa bile beraberinde sosyokültürel dokuyu da kökten değiştirdi.
Platform açıklamasında, “Yalnızca toprak üstü değil, arkeolojik katmanlar da tahrip edildi, Suriçi’nin % 46’sının tamamen yok edildi; Dicle Vadisinde özellikle de On Gözlü Köprü çevresindeki kaçak yapılaşmaya göz yummuştur.” ifadeleri kullanıldı.
Talihsizlik kararın hemen ardından söz konusu alanı da içinde barındıran bölgede başlayan çatışmalar.
Çatışmalar, bir kısmı belediyeler üzerinden yürütülen farklı kaygılarla hayata geçirilmeyen çalışmaların direk devlet eliyle ve hızlıca hayata geçirilmesini sağladı desek yanlış olmaz.
Geçmişi değiştirme şansımız yok ama mevcut şimdiye kadar yapılan yanlışları düzeltme şansımız ve umudumuz az da olsa var.
Henüz taslak olan kararın 9 Eylül’de başlayıp bugün sona erecek olan UNESCO’nun Kültürel Miras Merkezi Toplantısı’nda kararın kesinleşmesi bekleniyor.
Karar sonrası tüm kent bileşenleri ile Diyarbakır öncelenerek çalışmaların yapılması önemli.