Sezgin Tanrıkulu, 24 Temmuz Basın Özgürlüğü İçin Mücadele Günü dolayısıyla bugün yazılı bir açıklama yaptı. Tanrıkulu, açıklamasında şunları kaydetti:
“24 TEMMUZ, BASIN ÜZERİNDEKİ DEVLET KONTROLÜNÜN KALDIRILMASI NEDENİYLE BAYRAM OLARAK KUTLANIYOR”
“24 Temmuz 1908 tarihine kadar gazeteler devlet memurlarının kontrolünden geçtikten sonra yayınlanırken 2. Meşrutiyet’in ilanıyla bu uygulamaya son verildi. 24 Temmuz, basın üzerindeki devlet kontrolünün kaldırılması nedeniyle bayram olarak kutlanıyor.
Meşrutiyet öncesi Saray’dan beslenen, talimata uygun yazılar yazan tırnak içinde ‘gazeteler ve gazeteciler’, arada geçen yıllarda hiç eksik olmadı. Ancak basın etiği, basın meslek ilkeleri, AKP iktidarında geçen dönemdeki kadar hiç böylesine ayaklar altına alınmamıştı. En ufak aykırı sese bile tahammül edemeyen AKP döneminde, (yine) ‘Saray’a biat etmeyen binlerce gazeteci işten çıkarıldı, tutuklandı, yargılandı, basın kuruluşları kapatıldı. Erişim engelleme yasaklarından öte, erişim engelleme haberine erişim engelleme kararları sıradanlaştı.
Diğer yandan kirli, siyasi, ekonomik ilişkiler ağı içinde konumlanan ‘merkez’ ve/veya ‘yandaş’ basın yayın organlarının, kazanılacak (ya da kaybedilecek) ihaleleri hesaplayarak hareket ederken ‘basın özgürlüğü’ gibi bir dertleri olmadığı da ortadadır.
Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü (RSF) tarafından hazırlanan ‘2023 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde Türkiye, gazetecilere yönelik toplu tutuklamalar ve basın özgürlüğünü tehdit eden sosyal faktörler nedeniyle 16 sıra birden gerileyerek 165. sırada yer aldı.
3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nde yayınlanan rapora göre, 31 ülkede basın özgürlüğü ‘çok ciddi’, 42 ülkede ‘zor’, 55 ülkede ‘sorunlu’, 52 ülkede ise ‘iyi’ veya ‘tatmin edici’ olarak tanımlandı. Rapora göre, gazetecilik her on ülkeden yedisinde ‘kötü’, yalnızca üç ülkede ‘tatmin edici’ durumda.
Türkiye, 2023 endeksinde, Tacikistan ve Hindistan ile birlikte ‘problemli’ kategorisinden ‘zor (oldukça kötü)’ kategorisine düşen üç ülkeden biri oldu. Türkiye’nin son yıllarda otoriterleştiği saptaması yapılan raporda, basın kuruluşlarının yüzde 90 oranında iktidar kontrolünde olduğunu belirtildi. Son genel seçimlere giden süreçte basın ve sosyal medya üzerinde artan devlet baskısına dikkat çekilerek, oluşan ekonomik düzenin muhalif basını baskı altına almak için bir araç olarak kullanıldığı vurgulandı.
“FREEDOM HOUSE 2023 DÜNYADA ÖZGÜRLÜKLER RAPORU’NDA TÜRKİYE, ‘ÖZGÜR OLMAYAN ÜLKELER’ KATEGORİSİNDE YER ALDI”
‘Freedom House 2023 Dünyada Özgürlükler Raporu’nda Türkiye, 2022’de olduğu gibi 32 puan ile ‘özgür olmayan ülkeler’ kategorisinde yer aldı. 2017 yılında 38 puan ile ‘kısmen özgür’ kategorisinde yer alan Türkiye, 2018 yılında 32 puana düşerek ‘özgür olmayan’ ülkeler arasına alınmıştı. Türkiye’nin Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçtiği 2018 yılında özgürlükler endeksindeki puanının da düşmesi, başkanlık sisteminin otoriterleşmeyi de beraberinde getirdiğini gösteriyor. 2023 raporuna göre, 195 ülkeden 84’ü özgür, 54’ü kısmen özgür, 57’si özgür olmayan ülke kategorisinde.
Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği verilerine göre, temmuz ayı itibarıyla Türkiye’de 53 gazeteci cezaevinde bulunuyor. İfade Özgürlüğü Derneği’nin verilerine göre 2006’dan 2021’e kadar erişime engellenen toplam web sitesi sayısının 574 bin 838 olduğu belirtilen raporda TCK’nin düşünceyi ifade özgürlüğü aleyhine kullanılan maddeleri de ele alındı.
“2021’DE 2.089 KİŞİ HAKKINDA DAVA AÇILDI”
TCK madde 125 (hakaret): 2009-2020 arasında yaklaşık 4 milyon kişi bu suçlamayla yargılandı. Mahkum edilen kişi sayısı 582 bin 258. 2009-2021 arasında 95 bin 540 kişi hakkında soruşturma açıldı. Bin 783 kişi mahkum edildi, bin 481 kişi hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verildi. 216. madde uyarınca 2009 yılında 159 kişi yargılanırken 2021’de ise 2 bin 89 kişi hakkında dava açıldı.
Cumhurbaşkanına hakaret davasından 2009 yılında 478 kişi hakkında soruşturma açıldı. 2021 yılında ise bu sayı 33 bin 973’e çıktı. 13 yılda toplam soruşturma geçiren kişi sayısı 196 bin 753’e ulaştı. 47 bin 406 kişi de yargılandı. ‘Cumhurbaşkanına hakaret’ iddiasıyla 17 bin 116 kişi mahkum edildi, 12 bin 649 kişi hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verildi.
“HER TÜRLÜ TEHDİDE KARŞI HALKIN HABER ALMA HAKKI İÇİN MÜCADELE EDEN TÜM BASIN EMEKÇİLERİNİN ‘BASIN BAYRAMINI’ KUTLUYORUM”
2023’ün ilk altı aylık döneminde ise 69 gazeteci gözaltına alındı, 14 gazeteci tutuklandı. 2002-2022 yılları arasında -en az- 873 gazeteci tutuklandı. Gazeteciler, ancak Türkiye demokrasiye, hukukun üstünlüğüne, yargı bağımsızlığına, insan haklarına ve saygıya dayanan bir yönetime kavuştuğunda gerçekten 24 Temmuz’u bayram olarak kutlayacaktır.
Hapiste bulunan gazetecilerin, her türlü tehdide karşı halkın haber alma hakkı için mücadele eden tüm basın emekçilerinin ‘Basın Bayramı’nı kutluyor, özgür bir ortamda gerçek bir Basın Bayramı kutlamalarını temenni ediyorum.” (ANKA)