YENİGÜN HABER – 2018'de başvurusu yapılan ancak tüzük maddelerinde yer alan “Özerklik, federasyon” içerikler sebebiyle reddedilen İnsan ve Özgürlük Partisi (PIA), Halkın Umudu Partisi (UMUD) adıyla kuruldu. UMUD'un 1. Olağan Kongresi'nde sunulan bir öneriyle partinin ismi Partiya İnsan û Azadiye (İnsan ve Özgürlük Partisi) olarak değiştirildi.
BAKANLIK REDDETTİ, AYM SÜRECİ SONUÇLANMADI
İçişleri Bakanlığı, 2020 yılında parti kurucularına gönderdiği yanıtta, şu ifadelere yer verdi:
“Parti tüzük ve programında Kürtlerin kendi tercihleriyle, özerklik, federasyon, bağımsızlık hakkının olduğu, Kürt halkının kendi geleceğini tayin hakkının, her halk için olduğu gibi, Kürtlerin de kendi karar ve onayına bırakılması gerektiğini savunacağına dair ifadelerinin Anayasa’nın 68’nci maddesine siyasi partilerin tüzük ve programları ile eylemleri devletin bağımsızlığı ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne aykırı olamaz hükmüne aykırı olduğu tespit edilmiştir”
İçişleri Bakanlığı, partinin kuruluşunu bu şekilde reddetmesine rağmen Anayasa Mahkemesi'ndeki başvuru hâlâ sonuçlanmış değil.
İSİM DEĞİŞİKLİĞİYLE KURULDU
Yaşananlara ve aradan geçen altı yılda İçişleri Bakanlığı ve AYM’den olumlu bir yanıt gelmemesi üzerine partiyi kurmak isteyen siyasetçiler bundan vazgeçmedi.
Bu süreçte Halkın Umudu Partisi (UMUD) adıyla bir parti kuruldu. 28 Temmuz 2023’te kuruluş başvurusu yapılan partinin ilk kongresinde ismi İnsan ve Özgürlük Partisi olarak değiştirildi.
28 Temmuz 2023'te isim değiştirerek PİA ismini alan parti, ilk kongresinde ismini değiştirerek önceki engelleri aşmaya çalışırken, eş başkanlık sistemine geçiş, Kürt ve Alevi sorunlarına odaklanma kararı aldı.
Eş başkanlık sistemi getirilen partide ilk kez iki erkek eş başkan oldu. Eş başkanlardan biri önceki dönemde HDP listesinden Diyarbakır’ın Ergani İlçe Belediyesi Eş Başkanı seçilen Ahmet Kaya oldu. Kaya, görevden alınarak yerine kayyum atanmıştı. Hakkında açılan davadan beraat etmesine rağmen Kaya, görevine iade edilmedi.
PİA’NIN TALEPLERİ
PIA'nın Eş Genel Başkanı Ahmet Kaya, kuruluş amaçlarını şu sözlerle ifade etti:
“Kürtlere ana dilde eğitim, ikinci bir resmi dil olarak kullanılması, coğrafyalarının Kürtçe isimleri, insanların kendine takmak istediği Kürt isimlerinin hepsinin serbest olması, kültürel faaliyetlerinin tamamen serbest olması istiyoruz. Bunu sadece kültler içinde değil, diğer etnik kimlikleri içinde talebi olan bütün kimlikleri içinde sağlanması gerektiğini savunuyoruz. Talepleri olan kesimleri örgütleyerek, hatta hepsinin beraber taleplerini organize ederek bir bütün olarak hükümetin ilgili kurumların üzerinde baskı kurarak gerçekleştirmekle mümkün olacağını düşünüyoruz.“
KAMAÇ: BÖYLE BİR YAKLAŞIM İLK
Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Diyarbakır Milletvekili Mehmet Kamaç ise, bir partinin kuruluşunun bu şekilde engellenmesinin bir ilk olduğunu ifade ederek, PIA'nın isim değişikliğiyle kurulmasının zorunlu olduğunu söyledi.
PİA’nın kuruluşunun engellenmesinin siyasete müdahale olduğunu dile getiren Kamaç, “Biz de diğer siyasi partiler gibi İçişleri Bakanlığına dilekçemizi verdiğimizde, siyasi partinin resmiyetini kazanmasını isterdik ama maalesef bu mümkün olmadı. Bu bizim için aynı zamanda bir mücadele alanıdır. Sonuçta bir örgütlenme özgürlüğü mücadelesiydi” diye konuştu.
Kamaç, son genel seçimlerde, sonradan ismini Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) olarak değiştiren, Yeşil Sol Parti listesinden Diyarbakır Milletvekili seçildi. Hala DEM Parti’de siyaset yapan Kamaç PİA’ya geçip geçmeyeceğine iki partiyle yapacağı görüşmelerden sonra karar vereceğini sözlerine ekledi.
PİA 31 Mart yerel seçimlerine bürokratik eksiklikler nedeniyle katılamayacak. Bunu yerine adayların desteklenmesi ya da bağımsız adaylarla girilmesi seçeneklerinden biri tercih edilecek.