Türkiye siyaset tarihinin en fazla oy oranına ulaşmış partileri hangisi?
Adnan Menderes’in Demokrat Partisi, Turgut Özallı Anavatan Partisi, Süleyman Demirel liderliğindeki Adalet Partisi ve Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki Türkiye tarihinin en uzun soluklu iktidarın sahibi Ak Parti’nin de aralarında olduğu Türkiye siyaset tarihine damgasını vurmuş parti ve liderlerinin başarılarını derledik.
İşte gelmiş geçmiş en başarılı partiler ve liderleri…
10. Adalet ve Kalkınma Partisi (Ak Parti): Listenin 10’ncu sırasında Türkiye’de başkanlık sistemine geçtiği 2017 anayasa değişikliği referandumu sonrası ile yapılan ilk 2018 genel seçiminde, siyasi partiler arası ittifakların da uygulandığı ilk seçim olma özelliğini taşıyor. Oyların % 42,6’sını alan AK Parti, en yüksek oy oranının alındığı onuncu seçim performansının sahibi. Bu oy AK Parti’ye mecliste tek başına çoğunluk getirmese de ittifak yaptığı MHP’nin 49 sandalyesi Cumhur İttifakı’nı mecliste çoğunluğa taşıdı.
9. Anavatan Partisi (ANAP): Yüzde 10 barajının ilk kez uygulandığı 1983 seçimde ANAP, geçerli oyların % 45,1’ini alarak mecliste tek başına hükümet kuracak çoğunluğa ulaşma başarısı gösterdi.
8. Adalet ve Kalkınma Partisi (Ak Parti): Listenin 8’nci sırasında yine Ak Parti var. Normal süresinden üç ay önce yapılan 22 Temmuz 2007 genel seçimleri, yakın tarihimize “367 krizi” ve “27 Nisan e-muhtırası” olarak geçen olayların gölgesinde geçti. Mayıs 2007’de görev süresi dolacak olan Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in yerine AK Parti, Abdullah Gül’ü cumhurbaşkanı adayı olarak gösterdi. Bu süreçte Genelkurmay Başkanlığı’nın internet sitesi üzerinden adaya tepkisini göstermesi ve Anayasa Mahkemesi’nin cumhurbaşkanlığı seçimi için 367 toplantı yeter şartına hükmetmesi cumhurbaşkanlığı krizine yol açtı. Bu şartlarda gidilen genel seçimlerde, AK Parti bir önceki seçime oranla oy oranını % 12 arttırarak oyların % 46,6’sını aldı.
7. Adalet Partisi (AP): Listede 1969 Genel Seçimleri var. 1960’larda düzenlenen her seçim öncesi değişen seçim sisteminin son halkası 1969 seçimleriydi. 14 Mayıs 2023’te uygulanacak olan D’Hondt’un barajsız versiyonun uygulandığı bu seçimde Süleyman Demirel liderliğindeki Adalet Partisi (AP) geçerli oyların % 46,6’sını alarak tek başına iktidarını devam ettirdi. Yeni seçim sistemi AP’ye mecliste aldığı oy oranından % 10 daha fazla temsil sağladı.
6. Demokrat Partisi (DP): 1960 askeri darbesi öncesinde yapılan son seçim olan 1957 genel seçimleri, iktidarda olan Demokrat Parti ile muhalefet partileri arasındaki gergin ilişkiler, iktidarın otoriterleşme eğilimleri ve kötüleşen ülke ekonomisinin gölgesinde, 27 Ekim’de yapıldı. Seçim öncesinde DP’ye karşı CHP, Cumhuriyetçi Millet Partisi ve Hürriyet Partisi’nin ittifakı, Türkiye tarihinin ilk resmi seçim ittifakı oldu. Fakat DP çıkardığı kanunla seçim ittifaklarını yasakladı. Normalde Mayıs 1958’de yapılması gereken seçimler de 7 ay önceye alındı. DP seçimden geçerli oyların % 48,6’sını alarak zaferle çıktı. Seçimlerde uygulanan liste usulü çoğunluk sistemi ise DP’ye mecliste %69,6’lık temsil sağladı.
5. Adalet ve Kalkınma Partisi (Ak Parti): Türkiye tarihinde iki genel seçimin düzenlendiği tek yıl olan 2015’teki ilk seçim 7 Haziran’da yapılmıştı. 2002’den bu yana ilk kez AK Parti’nin tek başına hükümet kuracak çoğunluğa erişemediği bu seçim sonrasında yapılan koalisyon görüşmelerinden bir sonuç çıkmadı. 1 Kasım’da tekrar kurulan sandıklardan AK Parti % 49,5 oyla tek başına iktidar olarak çıktı.
4. Adalet ve Kalkınma Partisi (Ak Parti): 2007’de yapılan anayasa değişiklikleriyle genel seçim süresi 5 yıldan 4 yıla indirildi. Bu değişikliklerin ardından ilk seçim 12 Haziran 2011’de yapıldı. Seçim kanununda yapılan değişikliklerle seçilme yaşının 25’e indiği ve yerel dil ve lehçelerde sözlü propagandanın serbest bırakıldığı seçimlerde AK Parti % 49,8 oy alarak birinci parti çıktı. AK Parti bu oy oranıyla TBMM’de toplam sandalyenin % 59,5’ine sahip olarak bir dönem daha tek başına iktidarını sürdürdü.
3. Adalet Partisi (AP): 1965 seçimlerine giden süreç o yılın başında yine bir seçim kanunu değişikliğiyle başlamıştı. Adalet Partisi’nin yoğun muhalefetine rağmen CHP ve diğer partilerin işbirliğiyle oy ve temsil oranını en çok yakınlaştıran milli bakiye sistemi 1965 seçimlerinde uygulanmak üzere kabul edildi. Bu sistemde seçim bölgelerindeki geçerli oy sayısı o bölgede çıkacak olan milletvekili sayısına bölünerek seçim sayısı bulunuyor ve partilerin aldığı oylarda bu seçim sayısından ne kadar varsa partiler o kadar milletvekili çıkarıyordu. Geri kalan artık oylar ve milletvekillikleri ise ulusal düzeyde değerlendirilerek sandalye dağılımı yapılıyordu. Türkiye’nin temsil ve oy oranının en yakın olduğu seçim olan 1965 seçimlerini Adalet Partisi % 52,9 oy alarak kazandı. Bu oyla meclisin % 53,3’ünü alan Adalet Partisi tek başına hükümet kuracak çoğunluğa ulaştı.
2. Demokrat Parti (DP): Türkiye tarihinin ilk demokratik seçimi olan 1950 seçimlerinin sonucunda DP oyların % 55,2’sini alarak 27 yıllık CHP iktidarına son verdi. Seçim bölgesinde birinci olan partinin o bölgede çıkan tüm milletvekillerini aldığı liste usulü çoğunluk sistemi sayesinde Demokrat Parti’nin TBMM’deki temsil oranı % 85,4 oldu.
1. Demokrat Parti (DP): 1950 yılında ilk demokratik seçimin yapılmasıyla başlayan Türkiye seçim tarihinde oy oranı rekorunun sahibi 1954 genel seçimlerinde toplam oyların % 58,4’ünü alan Demokrat Parti’ye ait. 1950’de düzenlenen seçimle iktidarı ele alan Demokrat Parti, elverişli uluslararası koşulların etkisiyle ulaşım ve tarım yatırımlarıyla ekonomik iyileşme sağladı ve girdiği ikinci seçimde oy oranını arttırdı. Demokrat Parti’nin meclisteki temsil oranı ise % 92,9 oldu.