Kuran-ı Kerim'de Zûnnun yani balığın sahibi olarak nitelendirilen, Yunus Peygamberin yüzyıllardır akıp giden Fiskaya Şelalesi'nin hemen altındaki mağaralarda 7 yıl kaldığı rivayet ediliyor. Konuyla ilgili Yenigün Haber’e konuşan Diyarbakırlı Tarih Araştırmacısı Prof. Dr. Kenan Haspolat, Fiskaya’nın çok değerli bir mekan olduğunu, ancak, çevresindeki oluşumlardan insanların habersiz olduğunu söyledi. Haspolat, Yunus Peygamberin kabrinin ise Ninova’da değil, Kurşunlu caminin kıblesinin karşısındaki yerde olduğunu savundu. Diyanet-Sen Diyarbakır Şube Başkanı Ömer Evsen de Diyarbakır kalesinin son şeklinin Hz. Yunus tarafından çizildiğine dair bilgilerin olduğunu söyledi.
Sevda Kaplan / YENİGÜN ÖZEL - Tarihi ve kültürüyle 33 medeniyete ev sahipliği yapmış olan Diyarbakır, aynı zamanda peygamberler ve sahabeler kenti olarak da biliniyor. Kültür ve inanç turizmi bakımından önemli bir noktada bulunan kentte, 7 peygamber mezarı, 3 peygamber makamı ve 541 sahabe mezarı bulunuyor.
Bu Peygamberlerden biri de Kuran-ı Kerim'de Zûnnun yani balığın sahibi olarak nitelendirilen Hz. Yunus.
7 yıl kalarak, insanlara tebliğde bulunmuş
Diyarbakır’ın Sur İlçesindeki Hevsel Bahçeleri kıyısındaki Fiskaya Şelalesi'nin hemen altındaki mağaralarda Hz. Yunus'un 7 yıl kaldığı rivayet ediliyor. Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde de kaleme aldığı ve Hz. Yunus'un kaldığı mağara, doğal güzelliğiyle de dikkat çekiyor. İklim koşulları nedeniyle bölgede yetişmesi mümkün olmayan bambu ağaçları, Hz. Yunus’un kaldığı söylenen mağaranın hemen önünde kendiliğinden yeşeriyor.
Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinde yer alan bilgiye göre, Yunus Peygamber Ninova’dan ikinci kez kovulduktan sonra önce Mardin’e geliyor. Mardin Kalesi’ni yapan Yunus Peygamber, daha sonra Diyarbakır’a gelerek Fiskaya’da bulunan bir mağarada 7 yıl boyunca kalıyor.
Turistlerin uğrak mekanı
Milattan önce bin 200’lü yıllarda Yunus peygamberin yaşadığı mağara, kente gelen yerli ve yabancı turistlerin uğrak mekanı haline geldi. Kente gelen misafirler, Hz. Yunus'un kaldığı mağaraları merak ediyor ve ilk durakları da burası oluyor. Kente gelen ziyaretçiler, Fiskaya şelalesinin hemen altındaki Hz. Yunus makamına giderek dualar ediyor.
‘Diyarbakır’ın bereketli olması için dua ediyor’
Konuyla ilgili Yenigün Haber’e konuşan Diyarbakırlı Tarih Araştırmacısı Prof. Dr. Kenan Haspolat, Yunus Peygamber’in kabri ve makamıyla ilgili önemli bilgiler verdi. Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinde; Yunus Peygamber’in Ninova’dan ikinci kez kovulduktan sonra Mardin’e geldiğini vurgulayan Prof. Dr. Haspolat şunları söyledi;
“Hz. Yunus, Mardin’e geldikten sonra Mardin Kalesi’ni yapıyor. Daha sonra Diyarbakır’a gelip 7 yıl kalıyor. Ve Almida isimli kadın hükümdarın kendisine mucize yaşanmadan uyması üzerine Diyarbakır’ın bereketli olması için dua ediyor.
Yani M.Ö. 1200’lerde Yunus Peygamber’in kaldığı o Fiskaya bu Fiskaya’mı? O biraz daha değişik olması lazım. Sebebi şu; normalde Sur’un kalbi olan İçkale bir Roma/Bizans Kalesidir. İçkale’yi İran ordusu alamıyor. Alamayınca Romalılar zaferlerini kutluyorlar. Kaledeki nöbetçilerin hepsi şarap içiyor. Ve uyuyorlar. Bunu fırsat bilen Sasani (İran) ordusu da M.S. 504 yılında İçkale’ye giriyor. İçkale’yi alan Sasani ordusu tüm Diyarbakırlıları öldürüyor. Bu kez Roma ordusu ikinci rövanşı almak istiyor. Normalde bir kalenin içine girişte eksik teknikler kullanılır. Nedir o teknikler; Kalenin altından içeri girmek istersen, bir oyuk yaparsın oraya ağaçlar dikersin ve onları verirsin. Böylelikle orada çöküntü meydana gelir ve içeri girilir. Oyuklar meydana geliyor ve Roma ordusu içeri giriyor. Romalıların içeriye girdiği gören bir kadın sevinç çığlığı atınca İranlılar uyanıyor. Böylelikle Romalılar rövanşı alamıyor. Fiskaya’daki oyuklar eski tünel kazma tekniği ile yapılmış. Oyuğun temelinde M.S. 504 yılında Roma ordusunun orada yaptığı oyuklar var. Aslında Fiskaya’nın kendisi değerli bir mekan ancak, çevresindeki oluşumlardan insanlarımız habersiz.”
‘Yunus Peygamber’in kabri Kurşunlu Cami’nin yanında!’
Yunus Peygamberin Kabrinin Ninova’da olmadığını kaydeden Haspolat, “Eğer olsaydı IŞİD onu havaya uçuramazdı ve Allah da buna müsaade etmezdi. Süryaniler, IŞİD’in havaya uçurduğu yerde Patrik Yuhanna’nın mezarı olduğunu söylüyor. O zaman Yunus Peygamber’in kabri nerede? Bana göre Kurşunlu Cami’nin Kıblesinde yıkılmış altıgen şeklinde bir türbe var. Ve muhtemelen onu da Timur yaptırmıştır. Var mıdır, yok mudur diye kesin bir iddiada bulunamam ancak orada bir yüzey araştırması yapılması lazım.” şeklinde konuştu.
‘Surun şekli Hz. Yunus tarafından çizildi’
Diyanet-Sen Diyarbakır Şube Başkanı Ömer Evsen ise Diyarbakır kalesinin son şeklinin Hz. Yunus tarafından çizildiğine dair bilgilerin olduğunu söyledi. Evsen, “Hz. Yunus Diyarbakır için iki önemli noktada etkinliği var. Birisi Diyarbakır kalesinin şeklinin Hz. Yunus tarafından çizildiğine dair bilgi var. Zaten kalede bir kalkan balığı şeklinde. Ciddi manada Yunus Peygambere atıfta bulunmakta. Şehirde Yunus ismi Hz. Yunus'un diğer ismi olan Zünnun ismi de çok fazla bulunmakta. Gitmeden önce Diyarbakır için ettiği ‘‘Kaleniz mamur, gönlünüz sürur dolsun’ duası var ve var bizim çok önemli. Bu dua sürekli halk içinde tekrarlanan ve halkın mutluluğunun da bu dua ile birlikte bizlere kadar aktarıldığı rivayet olunmakta” dedi.