Diyarbakır’ın tarihi mimarisinde ana unsur olan bazalt taşı, kırsalda da ilk tercih. Yapımı zahmetli olan evlerin neredeyse tamamı insan emeğiyle yapılıyor
Sevda Kaplan/YENİGÜN HABER – Diyarbakır, Şanlıurfa ve Mardin sınırlarında yer alan ve volkanik bir dağ olan 1952 metre yüksekliğindeki Karacadağ'ın binlerce yıl önce patlamasının ardından lavlar yaklaşık 20-30 kilometrelik bir alana yayıldı. Bu tehlikeli doğa olayının ardından zamanla soğuyan lavlardan oluşan taş ve kayalar bölgede bazalt olarak adlandırıyor. Tarihi Diyarbakır surlarının ve farklı mimari tasarımdaki evlerin ve camilerin mimarisinde de ana unsur olarak bazalt taşları kullanılıyor. Son yıllarda asfalt yapımında da kullanılmaya başlanan taşlar, kırsalda yaşayan yöre halkının da ev yapımındaki ana malzemesi.
Diyarbakır’ın Çınar ilçesine bağlı 200 haneli Leblebitaş köyü sakinleri de evlerini lavlardan oluşan bazalt taşlardan örüyor. Leblebitaş Köyü'nün yaklaşık yüzde 90’ı bazalt taşlarla yapılmış durumda. Köylüler büyük olan kaya şeklinde taşlarını balyozlarla kırdıktan sonra taşları törpüleyerek evin duvarlarında kullanılacak şekle getirmelerinin ardından, taşları büyük bir titizlikle örerek evlerini yapıyorlar. Evlerin yapımında bazalt taşların tercih edilmesinin nedeni ise hem dayanıklı olması hem de yazın serin, kışın ise sıcak tutması. Evlerini bazaltla yapan köy sakinleri, kent mimarisinden farklı olarak yaptıkları evleri rengarenk boyuyor. Evlerini taraftarı oldukları takımların renklerine boyayanlar da oluyor. Köydeki iki komşudan biri, evini Fenerbahçe’nin rengi olan sarı-lacivert'e boyatırken, bitişik komşusu ise Galatasaray’ın renkleri olan sarı-kırmızıya boyaması dikkat çekiyor.
Yazın serin, kışın sıcak tutuyor
Köy sakinleri, dedelerinden kalma bir gelenekle bölgede evleri taşlardan yaptıklarını belirterek, “Başka bir malzeme kullanmıyoruz; yazın serin, kışın sıcak tutuyor evlerimizi. Çok sağlam bir malzeme ve tıpkı Diyarbakır Surları gibi binlerce yıl dayanıklı sağlam. Volkanikten dolayı burada malzeme çok. Tabi onun uğraşı biraz zor; balyozla kırılıyor, elle düzeltiliyor, örme şeklide yapıyoruz yapılarımızı ve ardından sıvıyoruz. Tüm bunlar sıvası 1-2 ay sürüyor. Ama bu zahmete değiyor ve daha sağlıklı.” ifadelerini kullandı.