Daha çok kırsalda tarım faaliyetleri sırasında ve yoksullarca tercih edilen Cızlavet/Kara Lastik yeni modelleriyle kullanıcılarını bekliyor. Dayanıklılığı ve esnekliği kadar kolay temizlenmesi ile ön plana çıkan Cızlavet fiyatıyla da tercih sebebi
Ahmet BARAN/YENİGÜN ÖZEL –Türkiye'de, özellikle de kırsal kesimde 1930'lu yıllardan beri kullanılagelen ve halk arasında Cizlavet, Kara Lastik, Lastika Tılabzon diye isimlendirilen lastik ayakkabılar modern zamana ayak uydurdu.
Halk arasında, Kara Lastik ya da Cızlavet olarak adlandırılan ayakkabılar; biraz köy yaşantısının biraz da fakirliğin tanığı. Köylünün karakterine ayak uyduran bir ayakkabıdır adeta. Sağlamdır, güçlüdür. Coğrafyanın çetin koşullarına direnir, tıpkı sahibi gibi. Bazen dik yamaçlara, taşa, çakıla, kara; bazen bozkırın toprağına direnir.
Coğrafyada en geç eskiyen ayakkabıdır. Lastiktendir. Her şekle girer. Tarlada yorulunca başının altına yastık yap uyu; susayınca tas yerine kullan içine su doldur ve her şeyden öte temizlenmesi de kolaydır.
Çocuklukta her şey elbet de biraz oyun birazcık da oyuncak, büyüdükçe oyun olarak hayal ettiklerimizin, canımızı acıtan gerçekliğe dönüştüğünü görebiliyoruz.
Nitekim, 2014 yılında Lastika tılabzon kendini bize bir kez daha hatırlattı. Ermenek maden kazasında 18 işçinin hayatını kaybettiği Recep amcanın eşiyle birlikte çektiği fotoğrafta ayağındaki lastik ayakkabılar bize bir kez daha yoksulluğu, çaresizliği hatırlatmıştı.
Şimdilerde ise Cızlavet de birçok şey gibi modern zamanla birlikte yeniden şekil aldı.
İpi olmayan ipi varmış gibi öylece duran deliklerin içine şimdilerde ipler geçirildi. Üzerinde yapılan küçük değişiklerle birlikte Lastika tılabzon özünden hiçbir şey kaybetmiş değil. Gün geçtikçe büyüyen ekonomik krizle birlikte, yine yoksulların tercih edeceği ayakkabı gibi gözüküyor. Öyle ya 500- 600 TL’lik ayakkabı fiyatlarının yanında 70 TL’lik fiyat ucuz gözüküyor.
Kara Lastik’in tarihi
Cızlavet’in 1893'de İsveç'in Gislaved kentinde bir lastik firması kuran Wilhelm ve Carl Gislow kardeşler tarafından üretilmiş ayakkabılar; Türkiye'de Gislaved, Kara lastik Ankara -Trabzon kundurası olarak bilinir.
Bölgede ise Lastika Tılabzon olarak isimlendirilmektedir.
Sanki bağcıkları ve sayası olan bir iskarpin gibi duran dış görünümüne rağmen bu ayakkabıların lastikten yekpare bir kalıp halinde tabanıyla birlikte presleniyor. Lastik çizmelerin konçsuz haline de benzerler. Renkleri genellikle siyahtır. Bu rengiyle ve sağlam görünümüyle adeta bir araba lastiğini andırır.
Cızlavet’in ayakkabılar çok ucuza mal edildikleri için genellikle gelir seviyesi düşük insanlar tarafından tercih ediliyordu. Ayrıca içine su çekmemesi, çabucak kuruması, temizliğinin kolay, giyilip çıkartılmasının pratik olmasından dolayı tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin yoğun yapıldığı kırsal bölgelerde yaygın olarak kullanıldı. Tek sakıncası izolasyon özelliği olmamasından dolayı ayakları sıcak tutmamasıydı. Bu nedenle Anadolu'da bazı yörelerde "soğuk kuyu" gibi alaycı isimlerle de anıldı ve bu dezavantajını aşmak için kışları yün çorapla giyilirdi. Bazı modelleri mest adı verilen ince deriden yapılmış adeta çorap gibi kullanılan ince tabanlı ev ayakkabılarının üzerine de giyiliyordu.