Şehir Araştırmacısı Abakay'dan Darphaneye hatıra parası tepkisi; ‘Hevsel’ değil ‘Esfel’

Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından basılan antik kentler hatıra parasının Diyarbakır ile ilgili serisine tepki gösteren Şehir Araştırmacısı Mehmet Ali Abakay, paranın üzerinde yazım yanlışı yapıldığını ileri sürdü. Abakay, paranın üzerinde “Diyarbakır Surları” yerine “Diyarbakır Kalesi”, ‘Esfel Bahçeleri’ yerine ise  ‘Hevsel Bahçeleri’ yazılmasını eleştirdi

YENİGÜN HABER – Diyarbakır Şehir Araştırmaları Merkezi kurucusu Araştırmacı- Yazar Mehmet Ali Abakay, Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından basılan antik kentler hatıra parasının 15 nolu serisinde yer alan ibareleri eleştirdi. Abakay, paranın üzerinde “Diyarbakır Surları” yerine “Diyarbakır Kalesi”, “Esfel Bahçeleri” yerine ise “Hevsel Bahçeleri” yazılmasını acemilik olarak nitelendirdi.

‘Proje hazırlayıcıları işin acemî olanları’

Hevsel isminin anlamsız olduğunu savunan Abakay,  “Daha önce de belirtmiştik. Yaygınlaştırılan “Hevsel” adı anlamsız ifadedir. Biz, Esfel'i belirttik, kaynaklarıyla. Diyarbakır'da Arapça ifade olan “Esfel” dışında bu bahçelere yeşilliği sebebiyle  “Horsela” denir. Gördüğümüz kadarıyla yaygınlaştırılan ve kitaplara geçen, günden güne kullanımı artan yanlışlıklar halkasına “Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri” UNESCO'ya sunulan projede adı geçen iki ibare. “Diyarbakır Surları” yerine “Diyarbakır Kalesi”  “Hevsel Bahçeleri” yerine “Esfel Bahçeleri” denilmesi lazımdı.  Gelin görün ki proje hazırlayıcıları da işin acemî olanları. Kitaplarda yazılandan yola çıkınca suç, bu kitapları kaleme alanlardadır. " Horsela" esas kelime ve adlandırma. Kürdî olduğu için şehir merkezinde fazla bilinmiyor, şimdi. Kürtçe isimler kullanılmaya kullanılmaya unutuldu. Madem Horsela unutuldu, bunun Arapça dilinde olanı ve kullanılanı olan "Esfel" olmalı. Dikkât edilirse ikisi de coğrafî terim” dedi.

‘Yanlışlar giderilmedi’

UNESCO Projesinde Diyarbakır Surları yerine bir türlü “Diyarbakır Kalesi” konulmadığını ve Hevsel yanlışlığının giderilmediğini kaydeden Abakay,  “Darphane'nin basımını yaptığı gümüş paranın üzerindeki yanlışlık yine isimle başlıyor. Kim aķıl ya da yol göstermişse “Kaş yapalım” derken göz çıkarmıştır. ‘Diyarbakır Hevsel Bahçeleri ve Kalesi’ iki isim yer değiştirdiğinde kaleye dikkat çekilirdi. Bahçeler kalıcı değil, kale kalıcıdır. Bahçelerin ekim çeşitliliği her zaman değişir. Bilmeyenler, bahçeleri hayallerinde geçtiği şekilde düşünür. Meyve bahçelerinin kalmadığı, kimi sebzelerin halen ekildiği alan doğal yaşam alanıdır. İmara kapalı, herkesin gözünü diktiği, Dicle'yle içiçe bu alan habitati projeyle korunuyor” diye konuştu.

‘İtirazımız ismedir, yapılan hizmete değil’

“İtirazımız ismedir, yapılan hizmete değil” diyen Şehir Araştırmacısı Abakay şunları söyledi;

“Keçi Burcu ve Yedi Kardeş Burcu motifli paranın Diyarbakır Kalesi bağlantısı var. O zaman ya Keçi Burcu için parayı çıkartırsın ya Yedi Kardeş Burcu için. İkisini Diyarbakır Kalesi olarak düşünüyorsanız, kalenin kalkan balığı figürü esas alınmalı. İki burç kale olarak kullanılmış, paranın adı da “Hevsel Bahçeleri” konulmuş. Keçi Burcu aşağısı resmedilerek bahçe canlandırılması yapılmış. Ön plânda Keçi Burcu, Hevsel Bahçeleri’ni anlaşılmaz kılmaktadır ki zaten ortada bahçeyi anımsatan belirgin görüntü de oldukça flû. Madem meramınız bahçedir, On Gözlü Köprü bu resmi tamamlayabilirdi. On Gözlü Köprü düşünülmemiş, ilgililere bu konuda fotoğraf mı verilmemiş yoksa işin ehemmiyeti mi kavranmamış. Yedi Kardeşler Burcu'ndaki çift başlı kartal figürü oldukça büyük, iki aslanın çizimi acemice, burç kitabesi çiziklerden oluşmuş.”

“Yanlışlıklar içinde doğruları arıyoruz”

Şehre ve şehirlere değer katmak için Şehir Araştırmaları Merkezi'ni yıllardır kendi çabalarıyla kurmaya gayret ettiklerinin altını çizen Abakay,

“Bu gümüş hatıra parası önemlidir, 3 bin adet basılmış. Belli ki birçok şehri tanıtma amaçlıdır.  Bakınız bir paranın isimler ve seçilen figürlerin yansıması üzerinde konuşuyoruz. Bu yanlışların kaleme alınan kitaplardan, yazılan bilimsel makalelerden doğduğunu ifade ediyoruz. Bu şehre dair tespitlerimiz devam edecek. O kadar zahmetli bir iş ki artık taşlar içinde pirinç tanelerini ayıklar olduk, yanlışlıklar içinde doğruları arıyoruz” ifadelerini kullandı.

‘Konu yetkililere bildirilmeli’

Bu tür çalışmaların şehirde yankısını bulması gerektiğini dile getiren Araştırmacı- Yazar Abakay, konunun yetkililere bildirilmesi gerektiğinin altını çizdi. Abakay son olarak şunları kaydetti;

“Yetkili kim, yetkililer kim? Şehri bilmeyen, inceliklerine vâkıf olmayan kişiler, bilgiyi etrafından alır, gerekeni yapar. İki burcun olduğu para, öncelikle Hevsel'i nasıl tanıtır? Bu soru cevaplanmalı. Kaleyi tanıtıyorsanız, İç Kale var ortada. Burçları verirseniz, kale olmaz. Keçi Burcu ön plânda iken bahçeler anlaşılmaz. Bu çelişki gibi nice çelişkilerin yaşandığı şehirde artık araştırma yapanlara da danışılmayınca ortaya bu tür garipliklerin çıkması kaçınılmaz oluyor.”

Antik kentler hatıra parası

Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından basılan antik kentler hatıra parası tedavüle 10.12.2021 tarihinde çıktı.  Süresi 10.12.2023 tarihiyle bitecek olan hatıra para; 925 ayar gümüşten kenarları tırtıllı 38,61 mm çaplı ve 31,10 gr ağırlığında. Toplam darp sayısı 3 bin. Adet. 20 TL nominal değere sahip paranın satış fiyatı ise Darphanede 350 TL. (Haber Merkezi)