Bazı dönemlerin keşmekeşliği toplumları heder edebiliyor ve yorabiliyor, bu karmaşa toplumlardan aldığı bazı bedeller vardır

Geri ödemesiz bedellerin neler olduğunu keşmekeşlik geçtikten sonra anlayabiliyorsun veya o zaman yerinde anlamlandırabiliyorsun

Hangi büyük savaşların yarası tam sarılabildi, hangi savaş acısız ve sancısız ve geride gözü yaşlı çocuklar bırakmadı

Her zaman bedeller alır ama bunun küçük bir kısmı da kazanımlar bölmesindeki direngenlik ve oluşan birliktelik olabilir

Savaşın kazananı olmaz mantığı doğru bir mantık ve her kesimi etkiler, toplumların yaşam seviyesini düşürür

Geride açlık, sefalet ve savaşı yaşayanların ömrünün sonuna kadar kabusu veya rüyalarını süsleyen kötü tablolar

Hiçbir sosyal görüntü veya ilişki açlık veya sefalet ile süslenmemiştir, hele savaş suçu dediğimiz sivillere, yaşlılara, çocuklara ve kadınlara yönelim ile hiç süslenmemiştir ama tüm savaşlarda ahlaksızlık mutlaka yaşanır

İnsanın doğasında olan sosyal yapıları birbirleriyle beraber davranmalarına yol açıyor ve bu beraberlik her zaman birbirilerini bir sonraki aşamaya geçiriyor

Birlikte davranırlar, birlikte iş yaparlar kendi aralarında birlikler kurarlar, proje çalışmalarında beraber çalışırlar, bilimsel çalışmalarda bile birbirlerinden yardım alır hata bilimsel çalışmanın doğruluğunu yine toplumun değişik katmanları üzerinde uygulanan geri bildirim ile doğrulaması yapılır

Savaşın uygulamasını hiç kimse tekrarlamak istemez

Savaşın bedelleri bazı onarılmaz tahribatlar olabilir, telafisi mümkün olmayan bazı kayıplarda olabiliyor

Her zaman toplumlar verilen bedellere çok üzülmüş ve kayıpların yerini zaman içinde telafi etmeye çalışmışlar

Kuşak olarak en genç kuşağı etkisi altına alıyor ya gençleri öldürüyor veya onlarda onarılmaz travmalı bir kişilik yaratıyor

Çocukların psikolojileri yüzünden geleceklerinde suç oranları artıyor, aile bağları kopuyor, üretkenlikleri azalıp tüketimleri artıyor

Oysa bu gençler ve çocuklar tarihteki önden giden jenerasyonları gibi yürürken ayak izlerinin geride isim bırakmasını isterler

Ayak izlerinin onları derelere, nehirler, ırmaklara akıtıp dünyayı gezmelerini sağlayabilirlerdi ama travma, ve savaş her şeye sekte vurur

Geride bırakılanın kendi temsilcisi olduğunu gözü açık gitmeden rahat bir yolculuğa çıkar gibi gitmek isterlerdi

Savaş mutlak suret ile pişmanlık ve zamanında verilecek bir kara ile bu pişmanlık ortadan kaldırılabilir

Tarih ve yazgı hiçbir şeyi ve hiç kimseyi atlamadan unutmuyor, öyle ya da böyle bir yere bir çizik attırılıyor zamanı geldiğinde ifşa edilince ifşadan utanmamak gerekir

İnsanlar bu kayıpları bir sonraki kayıpların önlenmesinde alınan ders olarak ta görüp bir sonraki hamleye hazır hale gelebiliyorlar

İşte o zaman yaşamın gerçekten de dersler okulu olduğunu ispat etmiş olur, yani yaşanmışlıklar boşuna yaşanmamış olur

Bazı özelliklerde ortaya çıkarabilir, direnişler ve yaratılan efsaneler gibi, bazı emek üretkenlikleri olabilir, bazı icatlar olabilir.

Bir tecrübe bin anlatımdan daha iyidiri bayrak yapanlar tecrübelerden alabildiğince dersler çıkarırlar, hata sosyoloji diye bir dal oluşturup vak a lar üzerinden toplum yapısının dizaynını veya toplumdaki gelişmeleri izlerler

Bunların tümünde insanların aracılık yaptığı gelişmeler, bu esnada insanlar arası yakınlaşmaları duygusal bir ortam ve bağlılık geliştirir

İnsanlar birbirlerini tehlikeden kurtarıp korur, insanlar birlikte bir çalışmada bulunup icatları insanlık tarihine yön verebilir, insanlar birbirlerini sevip sevişebilir

Bu yakınlaşmaların çevresel etkenleri insanların yakınlaşmalarını direk etkilediğini söylemek mümkün

İçinde ne kadar silik sahneler varsa bile kendi bulunduğu yerde capcalı yaşamı etkileyecek düzeyde enerjiye sahip

Faaliyete geçtiği zaman; ilk zamanların enerjisiyle tabloları yeniden yaratmaya başlarlar

Kimi sahneleri kısa sürede oluştururken, kimi faktörler duygusal ortamı biraz daha geç oluşturur

Bağlılık dediğimiz insanı her yönden bağlayan bir yer çekim kanunu gibi elinden kurtulamıyorsunuz, yeter ki bir bağlılık gelişsin ve sizdeki insanlık seviyeniz gidişata yön verir

Bu bağlılık ve duygusallık insanların birbirlerini nitelendirmelerinin düzeyini, algısını, ismini ön plana çıkarır

Hepsi de yaşamın bir parçası ve onur duyulanın yanı sıra bazılarında duygusallığın boyutunu belirtir