Diyarbakır’ın dünya mirası sahipsiz

Recep ÇALIŞKAN-İlknur FİDAN/YENİGÜN ÖZEL - Diyarbakır’ın simgesi ve gözbebeği olan tarihi surlardaki çöp yığınları tepkilere neden oldu. 2015 yılında UNESCO tarafından Dünya Miras Listesi’ne alınan fakat hendek olayları ve Kahramanmaraş depremlerinden etkilenmesiyle Dünya Mirası Tehlike Altındaki Miras Alanı listesine alınmasına ilişkin süreç devam ediyor. UNESCO Dünya Miras Merkezi ve danışma organı olan Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) geçen yıl Diyarbakır’a yaptığı ziyaretin ardından bölgenin “bütünlüğünün, kültürel öneminin ve tarihi kentsel dokusunun tehlike altında olduğunu tespit ettiği” bir rapor hazırlamıştı.

Dünya Mirası Merkezi’nin bölgenin tehlike listesine alınması önerisini içeren taslak karar, 14 Eylül’de Suudi Arabistan’ın Riyad kentinde düzenlenen Dünya Mirası Komitesi'nin 45. oturumunda tartışılmıştı. Komite üyeleri, Ağustos 2023’te teslim edilen raporun bulgularını daha detaylı bir şekilde inceleyebilmek ve Türkiye’nin yanıt vermesine olanak tanımak için öneriyi bir sonraki oturuma erteledi.

‘SURLARIN İÇİNİ GÖRÜNCE GERÇEĞİ ANLIYORSUN’
40 yılı aşkın süredir Suriçi’nde yaşadığını anlatan çevre sakinlerinden Aydın Biçer, surlarda sürdürülen restorasyon çalışmalarının hiçbir işe yaramadığını, surların gerçek halini görmek için içindeki çöplere bakmak yeterli olduğunu söyledi. Tarihi surlarda çöplerin birikmesi kabul edilemez olduğunu söyleyen Biçer, yetkililere çağrıda bulunarak, şunları söyledi:

“Biz burada doğduk büyüdük yıllardır burası kaderine terk edilmiş. Surlar tarihimiz fakat kaderine terk edilmiş vaziyette. 3 yıldır bazı noktalarda çalışma var. Ama bitmeyen bir çalışma hala aynı şekilde. Surların dışını görünce insan rahatlıyor fakat içini görünce gerçek anlaşılıyor. İçerisi pislikten geçilmiyor. Maalesef insanlar aileleri ile buraya gelemiyorlar. Surların içerisinde bazı gençler akşam gelip uyuşturucu kullanıyor. Ben ailemle burada oturuyorum fakat akşamları burada dışarı bile çıkamıyoruz. Işıklar bile yok. Bazıları eline bıçak alıp burada surların yanı başında yankesicilik yapıyor. UNESCO tarihi mirası fakat hiçbir şekilde buraya sahip çıkılmıyor. Bildim bileli burası bu şekilde. Bir yeri onarıyorlar bir yeri yıkıyorlar nasıl miras bu?”

MİRASA BU ŞEKİLDE SAHİP ÇIKILMAZ
52 yıldır Suriçi’nde oturduğunu fakat Sur’da yıkımdan başka bir şey görmediğini aktaran Murat Tutuş ise. “Sur’da doğdum büyüdüm. Burada öleceğim. Burası miras listesine alındı fakat emin olun değişen hiçbir şey yok burada. Göz önünde bulunan yerleri yapıyorlar. Keçi Burcu yapıldı fakat daha bir sürü burç var elini bile sürmediler. Surların her tarafı berbat halde. Gidin bakın pislikten geçilmiyor. İçeride madde kullanımından tutun bir sürü kötü alışkanlıklar var. Bekçiler her akşam devriye geziyor fakat değişen bir şey yok. Sur’un adı bir kere çıkmış bunu düzeltmek gerekir. Mirasa bu şekilde sahip çıkılmaz” şeklinde konuştu