Bir Ermeni Aziz’in Diyarbakır’daki izleri: Surp Sarkis/Xıdır Nabi

Ermenilerin önemli kilise büyüklerinden biri olan Surp Sarkis’in Kürtler arasında da Xıdır Nabi olarak bilindiğini ve şubat ayında Surp Sarkis/Xıdır Nabi gününün kutlandığını biliyor muydunuz?

Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Derneği’nin (DKVD), sosyal medya hesabında paylaşımda, Surp Sarkis bilinen diğer adıyla Aziz Sarkis’in Ermeni azizlerinden biri olduğu belirtiliyor.

Halk arasında gençlerin ve askerlerin sevgi hamisi olarak bilinir.

Nimet Gökçe Korkmaz’ın Diyarbakır Kiliseleri Kapsamında ‘’Surp Sargis Kilisesi’’ Koruma ve Restorasyon Önerisi adlı kitabından alıntılanan anlatımlara göre, Surp Sarkis, evlenme çağındaki genç kızların ve genç erkeklerin rüyalarında eş adaylarını görmeleri ile ilgili anlatımlarla, kız kaçıran ismiyle ve gençlerin imdadına yetişen komutan olarak tanınır.

Surp Sarkis Kürtler arasında Xıdır Nabi olarak bilinir. Müslüman Kürtler arasında bu gelenek unutulmuş olsa da Ezidi Kürtler hala bu günü bir festival gibi kutlar. Ezidilikte Hıdır Nebi ve Hıdır İlyas beyaz ata binen iki azizdir (Xıdır Nebî û Xıdır Eylas siyarê hespêd boz).

Birincisi arzuların gerçekleştiricisi ve aşıkların koruyucusu, ikincisi ise denizde seyahat edenlerin koruyucusudur. Bazen iki kardeş, bazen de bir baba ve oğul olarak görünürler. Ancak bazıları onların tek bir kişi olduğuna inanır.

Geçmişi İslam öncesi antik çağlara kadar uzanan "Cejna Xidir Nebî Xidir îliyas" bir aşk ve arzuların yerine getirilmesi festivalidir. Hıdır Nebi aşıkların hamisi olarak kabul edilir, seven kalpleri yeniden bir araya getirir ve onların aziz arzularını yerine getirir.

Onun aracılığıyla ve onun yardımıyla ilahi emir ve insanların kaderi ortaya çıkar. Efsaneye göre, bu gün gençler Hıdır Nebi'ye dua ile yönelir ve gece için düz ve tuzlu bir "Totika Şor" yerlerse, nişanlılarını rüyada görebilirler.

Hıdır İlyas, hastaların, yolcuların ve masum mahkûmların koruyucusu olarak kabul edilir.

Diyarbakır’daki Alipaşa Mahallesi’nde bulunan Surp Sarkis Kilisesi’nin bazı belgelerde Hızır İlyas Kilisesi olarak anılması bu geleneğin yakın tarihe kadar Diyarbakırda da yaşandığını düşündürüyor. Öyleki Surp Sarkis Kilisesinin kuzeyinde bulunan Karabulut Sokağın önceki adı Hızır İlyas Sokağıdır.